"Anadolu" agentlığı
Bolarnı beläsezme-58/2023
Bolarnı beläsezme? 58/2023
Törkiyäneñ räsmi xäbär agentlığı “Anadolu” agentlığınıñ cömhüriyät iğ’lan itelgängä qadär qorıluın beläsezme?
Törkiyä tarixında “Anadolu” agentlığınıñ bik ähämiyätle urını bar. Berençe Bötendön’ya suğışınnan soñ Ğosmanlı däwläteneñ cirläre basıp alınuına qarşı başlanğan Törek bäysezlek köräşe waqıtında 1920nçe yılnıñ 6nçı aprelendä qorılğan “Anadolu” agentlığı suğışnıñ här êtabına, Cömhüriyätneñ iğ’lan itelüenä häm barlıq alğarışlarına şahit buldı.
İstanbulnıñ 1920nçe yılnıñ 16nçı martında basıp alınuınnan soñ biredäge zıyalılar Milli köräşkä quşılırğa teli häm Änkarağa kitä. Alar arasında jurnalist Yunus Nadi häm jurnalist yazuçı Xalidä Ädip tä bula. Milli köräş waqıtında xalıqqa waqıyğalar xaqında iñ döres xäbärlärne citkerü häm dönyağa bu köräşneñ xaqlığın işetterü kiräk ide. Xalidä Ädip belän Yunus Nadi bu maqsattan êşçänlek başlıy. Alar Mostafa Kämal belän xäbär agentlığı qoru turındağı fikerlären urtaqlaşa. Mostafa Kämal isä matbuğatnıñ ähämiyäten inde Milli bäysezlek suğışı başında uq añlıy häm monıñ öçen gazet çığaru omtılışı da yasıy. Şulay itep, “Anadolu” agentlığı däwlät qoru prośessında, Törkiyä Böyek Millät mäclese açıludan 17 kön alda, Mostafa Kämalnıñ 1920nçe yılnıñ 6nçı aprelendä çığarğan qararı belän êşçänlegen başlıy.
“Anadolu” agentlığınıñ zamança xäbär agentlığına äwerelüe isä 1925nçe yılnıñ 1nçe martında “Anadolu agentlığı törek akśionerlıq şirkäte” tözelü belän bula. Şulay itep, “Anadolu” agentlığı ul çaqta kürelmägän struktura belän avtonom statusqa iyä bula häm şul waqıttan birle ictimağıy jurnalistika belän şöğal’länüen däwam itä.
