Prigojinnıñ üterelüe häm monıñ buluı mömkin näticäläre

Rusiyäneñ çik ar’yağı xärbi xäräkätlärdä qullanğan “Vagner” yallı xärbi köçe kinät Ukrainadağı front sızıqlarınnan çigenep, Rusiyäneñ êçendä Mäskäwgä taba yünälep, fetnä başlatqan ide. Rusiyä armiyası çarasız bu wazğıyätne küzätep torğanda, Putin da xakimiyäteneñ iñ zur qarşılıq kürsätüe aldında qaldı. Axır çiktä “Vagner” Mäskäwgä 200 çaqrımğa qadär diyärlek yaqınlaşqanda Belarus liderı Aleksandr Lukaşenkonıñ qatışuı belän kileşügä ireşelgäç “Vagner” tuqtadı häm kire çigende. “Vagner” fetnäsennän 2 ay uzğanda xäzer inde törkemneñ yuğarı däräcäle liderları utırğan oçqıç Rusiyä östendä kilep töşte yäki bärep töşerelde. “Vagner” êşe yabıldımı, yuğıysä köç köräşe däwam (дәвам) itäçäkme?

2 ay êlek Mäskäw qapqasına qadär kilep citkän “Vagner” fetnäse säyäsi söyläşülär belän bastırılğan, Putin ciñel sulap quyğan ide. Fäqät bu êşneñ yabılmawın härkem belä ide häm axır çiktä şaqtıy Rusiyä belgeçe küzallağan şäkeldä “Vagner” lider personalınıñ häläq buluı turında xäbärlär kilep citte. Rusiyäneñ “TASS” xäbär agentlığı taratqan xäbär belän êçendä Yevgeniy (Евгений) Prigojin da bulğan “Vagner” oçqıçınıñ kilep töşüe citkerelde. Fäqät şunda uq “Vagner” oçqıçınıñ bärep töşerelgän buluı şöbxäläre uyandı. Nigezdä kilep citkän sürätlärdä oçqıçnıñ “dramatik kilep töşüe, hawada tarqalu şäkele häm cimereklär mäydanının zurlığı” şartlawnıñ bula aluın kürsätä.

Oçış küzätü mäğ’lümatläre dä Yevgeniy (Евгений) Prigojin belän bäyläneşle buluı belderelgän "Embraer Legacy (Эмбраер Легаsи)” 600 (RA-02795)" modelendäge şäxsi oçqıçnıñ 23nçe avgust çärşämbe könne cirle waqıt belän säğät kiçke altı aldınnan başqala Mäskäwdän Peterburgqa baru öçen xäräkät itüen, ämma 8 minuttan soñ hawada yanıp töşä başlawın raslıy. Rusiyä aviaśiya (авиация) räsmiläre Rusiyädä kilep töşkän oçqıçnıñ yulçı isemlegendä “Vagner” citäkçese Yevgeniy (Евгений) Prigojin belän bergä tağın 9 keşeneñ buluın belderä.

Bolar arasında yallı xärbi şirkätkä isemen quşqan buluı uylanılğan Dmitriy Utkin häm şirkätneñ finanslawında möhim rol’gä iyä Valeriy Çekalov ta bar ide.

Kreml’ Putinnıñ yäki Rusiyä xärbi räsmi zatlarınıñ oçqıçnıñ kilep töşüe belän bäyle nindi dä bulsa bäyläneşe buluına qağılışlı raslawlarnı kisken räweştä kire qaqqan bulsa, Putin da qayğı belän urtaqlaşqan videoyazma urnaştırdı. Fäqät videoyazmada törle qatnaş xis-toyğılarınıñ buluına qarata işarätlär bar. Axır çiktä 24nçe iyün’ könne “Vagner”gä bäyle yallı ğaskärilärneñ, Ukrainadağı front sızığın taşlap, ber mizgeldä Rusiyäneñ êçenä kerüe, Rostov kebek şähärlärne basıp alıp, Mäskäwgä taba bara başlawı, böten dönyanı aptıratqanı kebek Rusiyä İlbaşı Putinnı da şaqqattırdı.

Rusiyä üze üstergän häm xisap birmäwçe muskul köçe itep qullanğan “Vagner” bu yulı Rusiyäneñ mänfäğätläre öçen tügel, turıdan-turı üzenä yünältelgän yanawğa äylängän ide.

“Vagner”nıñ mondıy qıyulıqqa iyä buluı häm turıdan-turı Mäskäwne nişan itep aluınıñ artında, möğayın, êlitalar arasında xakimiyät köräşeneñ çağılışı da bulğandır. Rusiyäne yaqınnan küzätep baruçı belgeçlär nigezdä Rusiyä saqlanu ministrlığı belän Prigojin liderlığındağı “Vagner” arasında citdi problemalar buluın belä ide. Bigräk tä Prigojin soñğı könnärdä, bik qırıs süzlär äytep, saqlanu ministrı Şoygu belän ğomum ştab başlığı Gerasimovnı xıyanättä  gäyıpläp, Ukraina suğışın bik naçar idarä itülärenä basım yasıy ide.

Xäzer inde “Vagner”nıñ yuğarı däräcäle liderlarınıñ yuqqa çığarıluı belän Rusiyä êçendä yäşängän köç-xakimiyät köräşen Putinnıñ häm anıñ belän bergä xäräkät itüçelärneñ ciñüen äytergä bula. Putin da tar-mar itelgän abruyın üzenä kürä qaytarğan buldı. Läkin “Vagner”nıñ monnan soñğı kiläçäge, Ukraina suğışında qullanılaçaqmı, yuqmı, Afrika häm Süriyä operaśiyäläreneñ (операцияләренең) närsä bulaçağı bilgesez bulıp qala. Rusiyäneñ armiya häm küzläw êlementlarınıñ, “Vagner”nı üzgärtep, yañadan kontrol’ astına alıp, qullanırğa teläwläre belenä, fäqät bu mömkin bulaçaqmı, monı waqıt kürsätäçäk.

Can ACUN

SETA säyäsät, iq’tisad häm cämğiyät tikşerenüläre waqıfınıň tışqı säyäsät tikşerenüçese