Aqıllı säğat’lär: uñaylılıqmı, qurqınıçmı?

Qullanu alanı torğan sayın artuçı aqıllı säğat’lärneñ iñ iğ’tibar cälep itüçe üzençälege – sälamätlek turında mäğ’lümatları. Tik bu kürsätkeçneñ tögällege häm alarnıñ başqa cirlärgä sarqu riskı da bäxäslär kiterep çığara.

Telefonnarıbızdan soñ iñ tiz aqıllılanğan cihazlarıbız säğat’lärebez buldı. Uqlarnıñ urının śifrlı sannar aldı. Telefonnarıbız säğat’lärebez belän bäylände häm alar yärdämendä kilgän messendjlarnı uqıy, êlektron poçtalarıbıznı kontrol’ itä başladıq.

Xäzer isä aqıllı säğat’lär qandağı kislorodnı ülçi, ÊKG töşerä, yöräk tibeşen tikşerep tora häm, xätta, kön sayın êçärgä kiräkle su külämen xäterlätep tora.   

"Cihazlarnıñ niçek êşläwe turında citärlek mäğ’lümat yuq”

Bu cihazlar citkergän kürsätkeçlär, çınlıqta, zur potenśialğa iyä, tik fänni tikşerenülär şunı kürsätä: bu cihazlardan citkerelüçe mäğ’lümatlar, qızğanıçqa, 100%qa uq döres tügel. Monıñ belän bergä aqıllı säğat’lär, bigräk tä, ozaq waqıt küzätep baru kiräk bulğan awırularda şaqtıy faydalı.

Aqıllı säğat’ne qullanu sälamätlekkä zarar birä alamı?

Aqıllı säğat’ne qullanğanda iñ nıq borçuğa saluçı faktorlardan berse, möğayen, anıñ sälamätlekkä tiskäre yoğıntısıdır. Bu mäs’älädä uzdırılğan tikşerenülär şunı kürsätä: aqıllı säğat’lärdä, telefonda söyläşüne täêmin itüçe texnologiyälärgä qarağanda, başqa ısullar qullanıluı säbäple citdi qıyınlıqlar barlıqqa kitermi.

Aqıllı säğat’lärdäge mäğ’lümatnıñ başqa urınnarğa sarqu qurqınıçı

Yasağan adımnar, här könne yörgän yulıbız şikelle barlıq sälamätlek statistikaları, başqa kürsätkeçlär şikelle ük, mäğ’lümat urlanuğa duçar bula ala. Bik küp aqıllı säğat’kä maxsus saq programması quyılsa da, komp’yuter xakerları mobil’ çeltärgä bäylänğän cihazlarnıñ sağın “cimerä” ala. Ägär ul mobil’ tüläwlärgä açıq bulsa, yäisä öyegezdäge häm maşinağızdağı başqa cihazlarnı kontrol’dä totsa, bu qurqınıç tağın da arta.

Sälamätlek kürsätkeçläre başqa kürsätkeçlär belän berläşterelä ala.

Sälamätlek kürsätkeçläreneñ cıyıluı keşeneñ urının bilgeläwdän başlap, aqıllı braslet häm säğat’ taqqanda, qul xäräkätläre terkälep barıp parol’lärneñ qulğa töşerelüe şikelle yanawlar barlıqqa kiterä. Bolarnı raslawçı tikşerenü yuqtır bälki, tik bu mäğ’lümatlarnı başqa kürsätkeçlär belän berläşterü näticäseneñ tağın da mäğ’näle bulaçağı äytelä.  

Äytik, 10 millionnan artıq keşe faydalana torğan ber sälamät yäşäw quşımtasında qullanuçılar yögerü marşrutların härkemgä açıq karta östendä kürsätä. Mondıy programmanıñ “cılılıq kartası” dip ataluçı üzençälege arqasında AQŞnıñ Süriyä häm Äfğanstandağı yäşeren bazaları açıqlandı.

Oxşaş oçraq 2019nçı yılda AQŞta da buldı. İldä küp kenä sälamätlek häm iminiyätläşterü şirkätenä inkassaśiya yasawçı Amerika mediśina inkassaśiyäse firmasınıñ mäğ’lümatların xakerlar urladı häm 12 million awıru turındağı kürsätkeçlärne yabıq çeltärdä satuğa quydı.

Kontrol’ne niçek täêmin itärgä?

Başta näq’ telefonnarıbızdağı şikelle ük säğat’lärebezdä dä akkaunt häm geografik kürsätkeçlärebezgä ireşü sorawına röxsät birmäskä kiräk. Cihazlarnıñ parol’lären üzgärtü häm êkrannı blokirovkalaw da saqnı arttıra ala. Monnan tış, ışanıçlı bulmağan östämä programmalardan tayçınu da faydalı.

Aqıllı säğat’ qullanuçı yäisä qullanırğa uylawçılarğa kiñäşlär.

Berençedän, bu cihazlardan alınğan mäğ’lümatlar, hiçşiksez, tabiblarğa citkerelergä häm däwalaw belän bäyle prośess planlaştırılırğa tiyeş. İkençese, şäxsi kürsätkeçlärneñ saq astında buluı bik ähämiyätle. Bu cihazlarnıñ kübeseneñ alarnı cıyuın belergä kiräk. Öçençese, bu cihazlarnı sälamät yäşäwne arttıru öçen qullana alabız, bu bezgä motivaśiya birä, adım sanıbıznı arttıra häm tağın da kübräk sport belän şöğıl’länügä êtärä ala.  

Çığanaq: TRT Haber