Tatar telle törek qızı Ğamzӓ Nur Nalbant
Törek häm tatar xäzinäläre / Төрeк һәм тaтaр xәзинәләрe - 17/2022
Törek häm tatar xäzinäläre 17/2022
Tatar telen öyrängän törek qızı Gamzä Nur Nalbant turında qısqaça küzätü
Yazmabıznı , “İntertat” êlektron gazetası xӓbӓrlӓrenӓ, internet çeltӓre mӓğ’lümatlarına nigezlӓnep ӓzerlӓdek.
Bezneñ telebez – tatar tele, yağ’ni bik borınğı hӓm bay tellӓrneñ berse. Ul başqa tellӓr arasında üzeneñ ahӓñle awaz tözeleşe, iskitkeç zur süzlek baylığı, üzençӓlekle grammatik tözeleşe belӓn ayırılıp tora. Hӓr millӓt keşese öçen iñ matur, iñ qaderle tel – üzeneñ tuğan tele. Bilgele bulğança, bezneñ tatar telebez – YUNESKO tarafınnan Bötendönya Xalıqara aralaşu tele dip sanalğan 14 telneñ berse. Tatar telendӓ aralaşabız ikӓn, dimӓk, tatar millӓte yӓşi, üsӓ.
Ğomumӓn alğanda, tatar tele tatarlar arasında ğına tügel, başqa millӓt wӓkillӓre arasında da layıqlı urın ala. Tuqay teleneñ maturlığı, tözeklege, üzenӓ kürӓ ahӓñe küp kenӓ millӓt wӓkillӓren cӓlep itӓ. Tatar telenӓ ğaşıyq bulğan törek qızı – Ğamzӓ Nur Nalbant tatar telen dürt ay êçendӓ üzlegennӓn öyrӓngӓn. Ӓye, mӓktӓptӓ uqığan çaqta tatarça cırlar tıñlap, tatar telenӓ ğaşıyq bula ul. Ӓle ul ğına da tügel, tatar tele törki xalıqlar öçen urtaq tel bulırğa tiyeşlege turında fiker yörtä, tatar telendӓ şiğır’lӓr dӓ icat itӓ başlağan Ğamzӓ Nur.
Ğamzӓ Nur Nalbant Törkiyӓneñ Bursa şӓhӓrendӓ dönyağa kilӓ. Şuşı şӓhӓrdӓ mäktäpne uqıp betergännän soñ İstanbul universitetınıñ Törki tellӓr hӓm ӓdӓbiyatlar fakultetın tӓmamlıy.
Törkiyӓneñ İskeşӓhӓr qalasındağı Osmangazi universitetı magistrı Ğamzӓ Nur Tatarstanda ütkӓrelgӓn tatar tele hӓm ӓdӓbiyatı olimpiadasınıñ 2022nçe yılğı 9nçı Xalıqara bäygesendä gran-pri iyӓse bula.
24 yaş’lek törek qızı tatar teleneñ maturlığın qısqaça tübӓndӓgeçӓ añlata: “Tatar tele ul – bik moñlı tel. Cır, şiğır’ kebek. Aña xӓzinӓlӓr yӓşerengӓn. Min tatar telen mӓktӓptӓn birle yaratam. Xӓzer min Törkiyӓdӓ tatar şağıyr’lӓreneñ şiğır’lӓren törek telenӓ tӓrcemӓ itӓm, tatar tele turında mӓqalӓlӓr yazam. Kilӓçӓktӓ dӓ tatar telenӓ xezmӓt itӓsem kilӓ. Tatar telen öyrӓnü miña küp nӓrsӓ birde. Duslar-tanışlar, tӓcribӓlӓr-istӓleklӓr… Qısqası, ul miña yaña ber dönya açtı. Tatar telen, Tatarstannı yaratam”, - di törek millӓtennӓn bulıp, tatar telenӓ mӓxӓbbӓt uyanğan qız… Ӓye, bezneñ tatar telebez şulqadӓr matur, qamil tel. Tuğan telebez aşa hӓrberebezgӓ iman señgӓn.
Yӓş’ törek ğalimӓse Ğamzӓ Nurnıñ qızıqsınıp qına başlağan bu êşe, anı üzenӓ böterep alğan. Xӓtta, törek telennӓn tış, tatar, qazaq’, uyğır, ingliz tellӓrendӓ irken aralaşa belgӓn qız üzbӓk telen dӓ üzlӓşterӓ başlağan. Çit tel öyrӓnergӓ telӓwçelӓr öçen dӓ ul: “Telne yaratu bulırğa tiyeş. Yörӓgeñ belӓn yaratsañ, anı öyrӓnüe dӓ ciñel bulaçaq. Kübrӓk şul tel söylӓmen tıñlarğa, qolaqlarnı künekterergӓ kiñӓş itӓm. Cırlar tıñlarğa, kino qararğa kirӓk. Mӓsӓlӓn, min tatar telen törek tele belӓn çağıştırıp öyrӓndem. Hӓm, ӓlbӓttӓ, şul telne belüçelӓr belӓn aralaşu kirӓk. Döres bulsa da, bulmasa da söylӓşegez”, - diyıp üz kiñӓşlӓren birӓ Ğamzӓ Nur Nalbant.
Bu êtap belӓn genӓ tuqtalası kilmi Ğamzӓ Nurnıñ. Törki tellӓrne şӓkertlӓrenӓ dӓ öyrӓtӓse kilӓ. Qısqası, töreklӓrgӓ – tatarça, tatarlarğa törekçӓne. Törkiyӓdӓ tatar telen öyrӓnüçelӓr öçen törek telendӓ grammatika kitapları, süzleklӓr bar. Öyrӓnü teläge bulğan keşe öçen resurslar citӓrlek, di ul.
Telne öyrӓnü öçen xalıqnıñ tarixın, mӓdӓniyӓten, ğoref-ğadӓtlӓren, milli rizıqların belü, alar belӓn tanışu kirӓk, dip sanıy Ğamzӓ Nur. Şuña dӓ ul törle-törle çığanaqlar aşa tatar xalqı turında nıqlap öyrӓnӓ, bay mӓğ’lümat tuplıy. Tatarstan başqalası Qazanğa kilgӓnnӓn soñ da tatar rizıqlarınnan awız itkӓn. Tatarnıñ milli rizıqların oşatuın da yӓşermi ul. Qazan Kirmänen, Qolşӓrif mӓçeten, Söyımbikӓ manarasın kürgӓç ul üzen Altın Urda, Bolğar, Qazan Xanlığı çorlarında yӓşӓgӓn kebek xis itӓ. “Tatar tele – yörӓgemdӓ. Başqalası Qazan mine haman üzenӓ tartıp tora. Anda ber genӓ tapqır bulsam da, inde yӓşӓrgӓ telim. Tatarstanğa bulğan sӓyӓxӓtem onıtılmaslıq buldı… Tatarlar, qardӓşlӓrem, telegez şundıy matur, şiğır’ kebek. Anı onıtmağız! Tele yӓşӓgӓn xalıq yӓşi. Tatar xalqı mӓñge yӓşӓsen”, diyıp üzeneñ kiçereşlӓre turında söyli Ğamzӓ Nur Nalbant Qazanda uzğan Bötenrusiyä forumında.
Tatar tele, tatar xalqı, anıñ tarixı, mӓdӓniyӓte, milli-rizıqları, tormış-könküreşe belӓn qızıqsınğan, tatar telen telӓp öyrӓngӓn törek qızı Ğamzӓ Nur Nalbant kebeklӓrgӓ soqlanmıy mömkin tügel, ӓlbӓttӓ.
Ğomumӓn, tellӓr belü, ul nindi genӓ tel bulmasın – üze ber bӓxet, üze ber baylıq bit!
Çığanaqlar:
1)https://tatar-congress.org>yanalyklar
Miftaxova S.,<<Törek qızı Ğamzӓ Nur Nalbant:Tatarçanı yatlap tügel,cırlap öyrӓndem>>. 09.05.2022
2)https://intertat.tatar>news>alty-tel-...
Möbӓrӓkşina:<<Altı tel belgӓn törek qızı Ğamzӓ Nur Nalbant:<<Barlıq törki tellӓrne öyrӓnӓsem kilӓ>>. 02.07.2022
3)https://vatantat.ru>...>Mӓğarif
Miftaxova S.,<<Gran-pri iyӓse Ğamzӓ Nur Nalbant:<<Qardӓşlӓrem,telegezne onıtmağız,ul şiğır kebek>>. <<Watanım Tatarstan>>.20.04.2022
Törle çığanaqlardan tuplap ӓzerlӓwçe: Kӓdriyӓ Mӓyvacı
