İrtän yaxşı käyef belän uyanu öçen nişlärgä?

Hawalar salqınayıp, könnär qısqarğan waqıtlarda yoqısı tuymağan yäisä gel alcau bulğan keşelär sanı şaqtıy. Köndälek tormışka täêsir itüçe bu problemanıñ çişeleşe öçen belgeçlär sıyfatlı yoqı kiñäş itä.

Sıyfatlı yoqıda organizm ikençe köngä äzerlänä, toksinnardan çistara, êndokrin sistemanı tärtipkä kerä, immunitet nığıy, kön êçendä öyränelgän mäğlümatlar terkälä, qayber gormonnar bülenep çığa. Sıyfatlı yoqı öçen niçä sägät’ kiräk soñ? Yoqı sıyfatlı närsägä qarap bilgelänä?

Sälamätlek fännäre univeristetınıñ nevrologiya kafedrasında uqıtuçı Professor, Doktor Füsun Mayda Domaş mäs’älä belän bäyle bularaq bolay dip citkerä: “Ber keşeneñ tönlä özleksez bularaq yoqlawı, irtän yal itep uyanuı häm üzen ênergiyale xis itüe ideal’ yoqı waqıtı dip atala. Cämäğat’çelekneñ 85%ında ideal’ yoqı waqıtı - 6-8 sägät’ arası,15%ı isä 6 sägät’tän äz yäisä 8 sägät’tän artıq yoqlıy.

Hawalarnıñ salqınayuı, könnärneñ qısqaruı yoqı gormonı bularaq belenüçe melatonin belän bäxet gormonı bulğan serotoninnıñ bülenep çığuına täêsir itä. Näticädä yoqı problemaları, alcau, motivaŝiyaneñ azayuı, bäxetsez xis itü barlıqqa kilä. Yıl fasılları üzgäreşennän tağın da äz yoğıntı astında qalu öçen yoqığa iğtibar itü, sälamät tuqlanu, kön yaqtılığınnan faydalanu, immunitetnı nığıtırğa kiräk.”

Sıyfatlı yoqı öçen tübändägelärgä qolaq salu zarur:

- Här kön ber ük waqıtta yatıp, ber ük waqıtta torığız.

- Kön urtasında 20 minuttan artıq yatmağız.

- Kiçke sägät’lärdä kafein qullanmağız.

- Yatar aldınnan tämäke tartmağız, isertkeç êçemleklär êçmägez.

- Karawatta aşap êçmägez, kitap uqımağız, telefon yäisä sanaq qullanmağız.

- Yoqı bülmäseneñ tawışsız, qarañğı häm normal’ däräcädä buluına iğtibar itegez.

- İrtän torğaç pärdälärne açığız.

- Yoqlar aldınnan aşamağız, kiçke aşta ciñelçä aşlar saylağız.

Yaxşı häm sıyfatlı yoqı öçen iñ êlek yoqı bülmäseneñ ideal’ däräcädä, qarañğı häm tawışsız buluı, karawat häm mendärneñ dä keşegä yaraqlı buluı kiñäş itelä. Yoqı öçen ideal’ temperatura - 20 tiräse. Êsse bülmä yoqıdan uyata, mondıy urında tirän yoqığa talıp bulmıy.

Bülmä temperaturası 12 däräcädän äz bulğanda isä yoqı sıyfatı bozıla, şulay uq tınıçsız itüçe töşlär kürü yışaya. Bülmä cılılığı ğına tügel, tän temperaturası da yoqığa täêsir itä. Şunıñ öçen yoqlar aldınnan cılı su belän yuınu yoqığa talunı qıyınlaştıra.

Bülmädäge êlektormagnetik dulqın taratuçı cihazlar da melatonin gormonınıñ bülenep çığuına yoğıntı yasıy. Zäñgär ut yoqısızlıqqa kiterä, yoqlap-uyanu ritmın boza.

Yatar aldınnan zäñgär ut cäyüçe smartfon, planşet, sanaq qullanu da zararlı. Zäñgär ut arqasında zihen yoqığa yaxşılap äzerlänä almıy. Yatqançı televizor qaraw häm kitap uqu da yoqığa talunı awırlaştıra ala.