Borınğı Lik'ya suqmaqları buylap säyäxät

Cäyäw yörüneñ sport bulmawın söyläwçelär bar. Çönki anda keşe belän dä, waqıt belän dä yarışmıysıñ. Şulay da, fizik häm ruxi sälamätlegebezgä täêsirenä qarağanda, yörüneñ iñ faydalı sportlardan berse buluın äytüçe belgeçlärneñ sanı tağın da küp.

Cäyäw yörgändä baş miyenä tağın da kübräk kislorod kitä, metabolizm tizlänä, yöräkneken dä kertep gäwdädäge musqullar nığıy. Yartı säğat’tän artıq yörgändä gormonnar bülenep çığa häm ruxi xalät uñay yaqqa üzgärä. Kiyerenkelek azaya, zihen yaqtıra, xıyal köçe işekläre açıla…

 Tanılğan fiker iyäse Niśşe migren’ öyänäkläreneñ awırlığın säğat’lär buyı däwam itüçe yöreşlär belän kimetkän häm yörgän waqıtta uylağan. Ul fikerläreneñ barı yörgändä qabınuın äytkän. Franśuz inqıylabınıñ iñ ähämiyätle şäxeslärennän berse Jan Jak Russo barı yörgändä genä çın-çınlap uylıy aluın häm ilham çığanağı tabuın söyli. Hindstannıñ säyäsi häm ruxani liderı Maxatma Gandinıñ inglizlärgä qarşı passiv köräşeneñ iñ ähämiyätle büleme 400 çaqrımlıq “Tozlı yöreş”. Ädäbiyät häm sänğat’ dön’yasınnan tağın bik küp şäxes turında söyli alabız, tik yul keşeseneñ yulda buluı yaxşı, digändäy, töp temabızğa küçik: Türkiyäneñ iñ ozın yörü marşrutı - Lik’ya yulı.

Türkiyäneñ berençe ozın cäyäw säyäxät marşrutı üzeneñ isemen borınğı çornıñ aldınğı töbäklärennän berse bulğan Lik’yadan ala. Bu bügen Antaliyä belän Fätxiyä qultıqları arasındağı Teke yarımutrawınıñ êlekkege ataması. Lik’ya berlegendä tarixtağı iñ demokratik berläşmäne barlıqqa kitergän 23 şähär urın ala. Borınğı çorda anıñ xalqınıñ 200 meñ keşe buluı uylanıla. Çönki berlektä bik ähämiyätle häm mähabät şähärlär bar. Bügen ul qalalarnıñ qayberse turizm märkäzläreneñ êçendä küp keşene cälep itä, qayberläre isä barı qızıqsınuçılar êzläp taba torğan qaldıqlar.

Şulay itep, Türkiyäneñ berençe yörü marşrutı Lik’ya yolu 550 çaqrımlıq ozınlığı belän borınğı śivilizaśiyäneñ êzlärennän baru mömkinlege birä.  Ägär anı tulısınça yörep çığa alsağız, 20dän artıq antik qalanı, zäñgär häm yäşel töslärneñ distälärçä tonın kürersez, keşesez qultıqlarnı öyränü bäxetenä ireşersez. Ber töşüçe, ber menüçe, qayçaq tawğa kütärelergä kiräk bulğan bu yulnı tulısınça yörep çığu, älbättä, härkemneñ köçennän kilmi. Şuna kürä östenleklärgä qarap törle marşrutlar tözelgän. Qızıqsınularıbız närsä bulsa, aña qarap marşrut bilgeläp bu yuldan käyef alırğa mömkin. Bälki sez ul iskitkeç qultıqlarnı östän kürergä telärsez, yäisä qomlığında yal itärgä uylarsız. Bälki dä borınğı şähär xaräbäläre arasında yörergä planlaştırırsız…  

Lik’ya yolu Rim çorında şähärlärne üzara bäylägän ber-bersennän bäysez yullar, çınlıqta. Türkiyäneñ täwge ozın yörü marşrutı ul çordağı Rim yullarınıñ êzläre häm êlekkege sukmaqlarnı küzdä totıp tözelgän. Bu yuldan här yıl yaqınça 30 meñ keşe yöri. Döres, tulısınça tügel. Çönki 550 çaqrımlıq yulnı ber’yulı tulısınça yörep çığu öçen yaxşı fizik äzerlek häm urtaça 25-40 kön kiräk.   Ägär täcribäle yörüçe bulmasağız, berniçä könlek kenä marşrut qullanu kiñäş itelä. Lik’ya suqmağı xalıqara markirovkalar sisteması qullanıp işarätlängän. Yul çatına quyılğan sarı töstäge yünäleş taqtaları, suqmaqlardağı qızıllı-aqlı sızıqlar yörüçelärgä yärdäm itä.   

Lik’ya yulında, cäy tışında, här fasılda yörergä mömkin. Çönki Urta dingez cılı klimatqa iyä. Bu êşneñ belgeçläre yañğırlarğa iğ’tibar itü kiräklegen äytä, çönki ul çaqta cir tayğaq bula, mengändä häm töşkändä yörü awırlaşa. 

Lik’ya yulı - dön’yadağı iñ ozın häm iñ yaxşı 10 yörü suqmaqlarınnan berse. Annan yörgändä bik tanılğan borınğı qalalar da oçrayaçaq, moña qadär hiç isemen işetmägännäre dä. Qayberläre bik yaxşı xäldä, qayberläreneñ barı qaldıqları ğına kilep citkän. Batqan şähär Aperlay xaräbäläre, Santa-Klaus baqıylıqqa küçkän Mira şähärendäge iskitkeç qıya qaberlekläre häm anıñ borınğı portı Andriake,  sarkofaglı qaberlär belän çolğanıp alınğan Fellos, yartısı sunıñ êçendäge, yartısı tışındağı qaldıqları belän mäşhür Simena, UNESCO bötendön’ya mirası isemlegendäge Ksantos häm Leton xaräbäläre - yulığızda oçrayaçaq qalalarnıñ barı tik berniçäse. 

Yörü öçen genä tügel, yözergä yäisä qızınırğa teläwçelär öçen dä ber-bersennän qızıqlı urınnar bar Lik’ya yulında. Tılsımlı Ülediñgez, tiñsez Qabaq qultığı, 18 çaqrım ozınlığı belän dön’yadağı iñ ozın tabiğıy plyajlarınnan berse - Patara qomlığı, yäşeren cännät Adrasan qultığı häm başqa bik küp üzenä tartıp toruçı lagunalar…

Tawlarğa häm biyekleklärgä xäyran bulsağız, Türkiyäneñ yarğa iñ yaqın biyek tawı Taxtalı, başqaça äytkändä, Olimpos, dön’yadağı sanawlı kedr urmannarı bulğan Susız tawına kütärelä alasız, Tekirova, Kipr häm Saklıkent kan’yonnarında qıyalarda tua torğan dulqınlanu xise kiçerä alasız. 

Bu yulda oçrıy torğan syurprizlar: Taşlıq borınındağı Türkiyäneñ iñ matur mayağı Gelidoniya, antik çorlardan qalğan injenerlıq moğcizası Delikkemer, dön’yanıñ iñ borınğı batqan köymäse Uluburun, Çıralıdağı Yanartaş Ximera…

Kedr, meñ’yıllıq artış häm zäytün ağaçları arasında yörelgän 550 çaqrımlıq bu yulda töbäktäge 2500 üsemlek töreneñ 200dän artığın häm monnan alda hiç oçratmağan çäçäklärne küräçägegezne dä onıtmağız.