Färganä üzänlegendä çik mäs’äläse

2021 yılnıñ 28 aprel’ könne Qırğızstannıñ Batken vilayäteneñ Aksuu awılındağı “Golovnoy” su büleşü böyäsendä Tacikstan tarafı böyägä video kamera quyarğa telägännän soñ qırğız häm tacik watandaşları arasında ğawğa çıqtı. Bäreleşkä ike ilneñ iminlek köçläre qatışqaç kiyerenkelek tağın da arttı. Tacikstan qorallı köçläre häm qorallanğan tacik watandaşları ber ük waqıtta çik buyındağı 11 qırğız awılına häm çik buyındağı iminlek bülekçälärenä mıltıqlar, tanklar, raketalar häm boralaqlar belän höcüm itte. 30 aprel’dä taraflar utnı tuqtatu kileşüenä qul quydı. Şulay itep Färganä üzänlege xäzergä xalıqara terrorçılıqnıñ yaña oyasına äylänmäde.

28-30 aprel’ könnärendä barlıqqa kilgän waqıyğalarda Qırğızstannan 1se bala bulğan barlığı 34 keşeneñ ğomere özelde. 178 keşe yaralandı. Älegä räsmi bulmağan mäğlümatlarğa kürä Tacikstan tarafınnan 15 keşe yaqtı dön’yadan kitte häm 90 keşe yaralandı. Qırğızstanda 30 meñnän artıq keşe öylären taşlap kitärgä mäcbür qaldı. Monnan faydalanğan provokatorlar qırğız awıllarına ut törtte. Näticädä 100dän artıq bina qullanılmas xälgä kilde. Tacikstan tarafında mondıy närsä küzätelmäde.

29 aprel’dä Üzbäkstan Cömhüriyäte Tışqı êşlär ministrlığı, 30 aprel’ könne Qazaqstan däwlät başlığı Kasım Comart Tokayev taraflarnı tınıç bulırğa çaqırdı. Üzbäkstan ilbaşı Şäwkät Mirziyäyev başta qırğız häm tacik xezmättäşläre belän küreşep, utnı tuqtatunıñ urnaştırıluında möhim rol’ uynadı. Rusiyä häm Qıtay taraflar arasında aradaşçı bulırğa äzer buluların açıqladılar. Törkiyä Cömhüriyäte tışqı êşlär ministrı Mäwlüt Çavuşoğlu qırğız häm tacik xezmättäşläre belän küreşep, problemanıñ tınıç yullar aşa çişelüe zarurlığın häm kiräkle yärdämne kürsätergä äzer buluların belderde. Çit illärdäge tacik oppoziŝiyase waqıyğalardan İmamğali Räxmannı cawaplı totuçı açıqlaw yasadı. Qırğızstanda 1-2 may könnärendä milli matäm iğlan itelde.

Soñğı waqıyğalarnı qayber belgeçlär Tacikstannıñ Qırğızstan cirlärendä urın aluçı Vorux anklavına Qırğızsannıñ Leylek rayonın quşu tırışlığı bularaq kürä. Ber ildä urnaşqan başqa ilneñ cirläre anklav dip atala. Bu mäs’älädä Tacikstannıñ Qırğızstanğa Ramazan ayında kinät kenä höcüm oyıştıruı iğtibarnı cälep itä. Monnan aldağı çik buyı problemalarında Tacikstan armiyase mondıy totış kürsätmäde häm ike ilneñ çik buyı köçläre arasında qoral qullanmaw kileşüe bar ide. Soñğı waqıtlarda küzätelgän qayber täraqqıyät’lär yägni Qırğızstan-Tacikstan çigendäge rus-tacik urtaq xärbi künegüläre, Sergey Şoygunıñ Duşanbeğa säfäre, rus mediasınıñ waqıyğanı ber yaqlı kürsätüe, Tacikstan Saqlanu ministrınıñ Tähranğa säfäre h.b. bu waqıyğada qayber illärneñ Tacikstannı xuplap, xuplamawı sorawların tudıra.

Şunı da äytep uzarğa kiräk, waqıyğalarda qırğız cämäğat’çelege Törki Şurağa ışandı häm annan yaqlaw kötte. Törkiyägä Urta Aziyada xärbi baza qorırğa waqıt ta citte kebek, xätta uzıp ta bara.

Avtor - Abdrasul İsakov