“Awraziya kiñlegendä 2020nçe yıl niçek uzdı?”

2020nçe yıl böten dön’ya öçen awır buldı. Yıl başında Qıtaydan tarala başlağan Kovid-19 kizüe Awraziya illärenä dä tirän yoğıntı yasadı. Regionda yöz meñnärçä keşeneñ ğomere özelde. Cirlektäge däwlätlärneñ barı tik berse – Mongoliya ğına kizüdän az zarar kürde. Anda 1200 awıru oçrağı, 1 ülem terkälde.

Kizügä qaramastan, 2020nçe yılda Awraziya illäreneñ kübesendä saylawlar uzdı. Mäsälän, 24nçe iyün’dä Mongoliyada, 4nçe oktybar’dä Qırğızstanda, 31nçe oktyabr’dä Gruziyädä ğomumi saylawlar uzdı.

Qırğızstanda tawış birü näticäläre ğamäldän çığarıldı häm ilbaşı Sooronbay Cäänbäkov wazıyfasınnan kitärgä mäcbür buldı. 2021nçe yılnıñ 10nçı ğıynvarında ildä irtä ilbaşı saylawları häm xökümät formasın bilgeläw öçen referendum ütäçäk. Ğomumi saylawlar isä yıl däwamında oyıştırılaçaq.

Gruziyädä oppoziśiyäneñ saylaw näticälärenä rizasızlıq belderüe däwam itä.   

2020nçe yılnıñ ikençe yartısında Awraziya geografiyäsendäge 3 däwlättä ilbaşı saylawları uzdı. 9nçı avgustta Belarus’ta, 10nçı oktyabr’dä Tacikstanda däwlät başlığın bilgeläw öçen tawış birdelär, 1nçe häm 15nçe noyabr’dä Moldovada ilbaşı saylawınıñ berençe häm ikençe turı uzdı. Belarus’ta xalıqnıñ ber öleşe tawış birü näticälärenä qarşı protestlarnı däwam itä.

Monnan tış, 25nçe iyün’nän 1nçe iyül’gä qadär Rusiyä federaśiyäsendä Konstituśiyägä üzgäreşlär kertü öçen referendum uzdı. Anıñ iñ ähämiyätle öleşe, hiçşiksez, Vladimir Putinnıñ qabat ike çor däwlät başlığı bula aluına yul açılu ide.  Rusiyädä iyül’ ayınnan birle här atna axırında Xabarovskinıñ qulğa alınğan gubernatorı Sergey Furgalağa teläktäşlek mitingları uza.

Fergana üzänlegendäge çik buyı mäs’äläse 2020nçe yılda da däwam itte. Anda bulğan ğawğa häm bäreleşlärdä keşelärneñ ğomere özelde.

Region nisbätennän yılnıñ iñ ähämiyätle waqıyğası bularaq Tawlı Qarabaxnıñ azat itelüen kürsätergä mömkin. 30 yılğa yaqın çişeleş kötüçe Qarabax probleması Azärbaycan armiyäseneñ 44 könlek kaharman köräşennän soñ 2020nçe yılnıñ 10nçı noyabrendä xäl itelde. Azärbaycan ciñde, Ärmänstan basıp alğan cirlärne buşattı.

Awraziya iq’tisadi berlege, Şanxay xezmättäşlek oyışması, Bäysez däwlätlär berlege, Kollektiv qurqınıçsızlıq kileşü oyışması häm Törki şura şikelle oyışmalarnıñ oçraşuları 2020nçe yılda onlayn uzdı. Alar arasınnan Törki şuranı ayırıp äytergä bula. Anıñ uzğan yılğı êşçänlege ürnäk. Mäsälän, ul dön’yada Kovid-19 belän köräş mäs’äläsendä ilbaşları däräcäsendä videokonferenśiyä oyıştırğan berençe xalıqara oyışma bularaq terkälde. Sälamätlek saqlaw, transport, ênergetika häm iq’tisad ölkälärendä Törki şura äğ’za däwlätlär arasında koordinaśiyä buldıru, mönäsäbätlärne nığıtu öçen zur êşlär başqardı. Yomğaqlap şunı äytergä mömkin, 2020nçe yıl regionğa qayğı häm şatlıqnıñ berdäy kiterde.

Avtor: Abdrasul İsakov