G - 20 sammitınıñ yoldız ile Törkiyä

Qıtaynıñ Xançjou qalasında ütkärelgän G-20 sammitınıñ iñ populyar liderı şöbxäsez Törkiyä ilbaşı Räcäp Tayyip Ärdoğan buldı.

Yuğarı däräcäle oçraşu başlanğançı uq böten liderlar Ärdoğan belän küreşep söyläşü öçen çiratqa tezelde. Berençe bulıp söyläşü taläben Amerika Quşma Ştatları ilbaşı Barak Obama belderde.

Obama oçraşudan êlek “CNN” televideniyesenä belderü dä yasadı. Törkiyäneñ ähämiyäten assızıqladı. Êşkersez duslıq häm samimi söyläşülärgä tuqtaldı. 15 nçe iyül’däge tüntäreleş kereşüen küzdä totıp Törkiyäneñ bik zur säyäsi cirteträw kiçerüen belderde.

Rusiya Federaśiyäse däwlät başlığı Vladimir Putin da Ärdoğan belän söyläşüdän êlek Törkiyä xaqında belderü yasadı. Barlıq liderlar yuğarı däräcäle oçraşudan êlek yasağan belderüläre belän qaraşlarınıñ Törkiyägä töbälüen kürsätte. 

Küp sanda il liderı Törkiyä ilbaşı Räcäp Tayyip Ärdoğan belän oçraşıp söyläşte. Söyläşülärdä nigezdä iqtisadi, säyäsi häm strategik mäs’älälär quzğatıldı.  

G-20 sammitınıñ iñ küp Törkiyägä faydası buldı dip äytsäk yalğış bulmas. Ayıruça Qıtay Xalıq Cömhüriyäte häm Rusiya belän ütkärelgän ike yaqlı häm wäkilleklär arası söyläşülär näticäsendä tözelgän kileşülär belän Törkiyäneñ tışqı säwdäsenä här yıl yözlärçä milliard dollar külämendä östämä tabış häm xäräkätlelek tä’min itelde.

Törkiyä Cömhüriyäte däwläte neft’ çığanaqları häm başqa fosil’ yağulıqlar cähätennän dönyanıñ iñ fäqir’ illärennän sanala. Şuña kürä energiya häm neft’ importı öçen yılda urtaça 65 milliard amerikan dolları aqça sarıf itä.  

Törkiyäneñ Qıtay Xalıq Cömhüriyäte häm Rusiya belän tözegän yaña ênergiya kileşüläre anı neft’ häm fosil’ yağulıq mäs’äläsendä çitkä bäylelektän zur külämdä qotqaraçaq. Yäğni yılda 65 milliard külämendä amerikan dolları Törkiyä byudjetında qalaçaq.

Bu isä Törkiyäneñ yaña liderı Räcäp Tayyip Ärdoğan iñ küp telägän fänni häm saqlanu sänäğäte ar-ge êşçänleklärenä tağın da zur byudjetlar bülep birü digän süz. Ärdoğan sälamätlek  saqlaw sistemasın bügenge köndä AQŞtan da yuğarı däräcägä citkerügä ireşkän lider.

Här yıl tağın da östälep artaçaq 65 milliard dollarnı bu êşçänleklärgä yünältü belän Törkiyä kiläse barista alga kitkän texnologiya belän saqlanu sänäğäteneñ iñ populyar ilenä äwereläçäk.

Qıtay-Törkiyä wäkillekläreneñ matbuğatqa yabıq uzğan söyläşülärennän soñ Törkiyä ênergetika ministrınıñ matbuğat oçraşuında äytkän süze könbatış mediasınıñ yä iğtibarınnan qaçtı ,yäisä belä torıp kürmämeşkä sabıştılar.

Ênergetika häm tabiği çığanaqlar ministrı Bärat Albayrak Törkiyäneñ öçençe atom-töş stantśiyäsen tözü êşçänleklarenä kereşüen häm stanśiya urınınıñ qısqa waqıtta açıqlanaçağın citkerde.

Bu süzlär Törkiyäneñ şul uq waqıtta atom-töş texnologiyäse häm ênergiya mäs’äläsendä üz süzen äytä aluçı il bulu telägen häm köçen kürsätä.

Törkiyä yaqınça 50 yıl buyı atom-töş ênergiyäse stanśiyäse tözü öçen tırışa. Küp kena Törkiyä xökümäte monıñ öçen tırışlıq kürsätte. Ämma moña ireşä almadılar. Çönki ayıruça çit il êkologik oyışmaları xalıqara arenada Törkiyäne qara propaganda belän blokada astına aldı.

Törkiyädä atom-töş stanśiyäsenä qarşı çıqqan xalıqara êkologiya oyışmalarınnan iñ zurınıñ sponsorı dönyanıñ tanılğan neft’ şirkätlärennän berse buluı da iğtibarnı cälep itä.

Fäqät uzğan könnärdä Qıtayda ütkärelgan iqtisadi alga kitkän 20 il cıyılışında Törkiyäneñ ber ük waqıtta 3 atom – töş ênergiyäse  stanśiyäsenä kapital saluına bu oyışmalarnıñ tawış – tınsız qaluı Törkiyä liderı Räcäp Tayyip Ärdoğannıñ xalıqara arenadağı säyäsi köçen häm künderü säläten kürsätä.

G-20 cıyılışında Törkiyä ilbaşı Ärdoğan böten dönyanıñ iğtibarın ike global’ yanaw häm qurqınıçqa yünältte.

Bolardan berençese - dönya tarixında berençe tapqır böten illärdä diyärlek tamır cäygän qorallı “Fätullahçı terror oyışması”,ikençese – Törkiyä säyäsäte häm iqtisadında uynalğan küp millätle uyın.

Böten dönya iqtisadı torğınlıq xälendä bulğanda Törkiyä iqtisadı üzen kürsätergä omtıla häm här yıl distälärçä milliard dollar külämendä investiśiyälär kertelä. Xäzerge waqıtta Törkiyäneñ proyektları dönyanıñ iñ zur proyektları bulıp isäplänä.

Ärdoğan Törkiyägä qarata uynalğan uyınnarnıñ dönya iqtisadında bik awır raweştä çağılış tabaçağın belderde. Çönki Törkiyädäge yöz milliardlarça dollar külämendäge investiśiyälärdän böten G-20 illäre şirkätläre êş taba häm iksez - çiksez xezmätkären anda êş belän täêmin itä. Barı tik G-20 äğzası illär genä tügel,Awrupa, Balkan ,Aziyadan distälärçä il Törkiyäneñ bu investiśiyälärennän iqtisadi tabış ala. Şuña kürä Törkiyäneñ säyäsi yäisä iqtisadi strukturası sörlekkän oçraqta distälärçä ilneñ birja häm iqtisadları da  zıyan küräçäk.

Törkiyä liderı Ärdoğan iğtibarnı yünältkän tağın ber xalıqara yanaw isä “Fätullahçı terror oyışması”.Bu terror oyışması dönyadağı 194 ildä tamır cäygän. “DEAŞ” häm “Äl Qaidä”dän tağın da qurqınıçraq. “DEAŞ” häm “Äl Qaidä “terror oyışmaları barı tik İslam dinen qullanıp keşelärne ütersä, “Fätullahçı terror oyışması” böten dinnärne üz mänfäğätläre öçen qullana. Härkemgä yılmayulı yözen kürsätsä dä ,xärbi oçqıçlar,boralaqlar häm tanklar belän massaküläm ülemnär dä başqara.

 “Fätullahçı terror oyışması”nıñ bu wäxşilärçä küpläp üterüeneñ soñğı ürnägen ağımdağı yılnıñ 15 nçe iyülendä kürdek. Törkiyä armiyäse êçenä ütep kergän fätullahçı terrorçılar üz qullarına alğan qorallarnı törek xalqına,poliśiyäsenä häm ofiśerlarına qarşı qullandı.

 “Fätullahçı terror oyışması” Aziya häm Urta Aziya illäre belän berrättän qayber Könbatış Awrupa illärendä dä şaqtıy nıqlap urnaşqan.

Amerika Quşma Ştatlarında isä wäzğiyt tağın da naçar. Berençe çiratta Texas bulu belän bergä AQŞnıñ küp kenä ştatında mäğärif sistemasınıñ tulısınça oyışma kontrolendä buluı belderelä.Amerikan säyäsätendäge demokratlar häm cömhüriyätçelär êçendä dä şaqtıy urın alıp toralar.

Keşelärneñ iñ gönahsız xis - kiçereşläre bulğan dini toyğılarnı qullanıp däwlätlärneñ iñ möhim dairä-qatlamnarına qadär ütep kergän “Fätullahçı terror oyışması”n ,qızğanıç ,Törkiyäneñ küp kenä berlektäşe saqlıy häm yaqlıy.

Ber kön Amerika, Germaniya,Könyaq Afrika ,Niderland tınıç xalqın, poliśiyäsen ğaskärläre ütergändä  säyäsätçelär xalıqlarına niçek cawap birer?

Yäisä bu illär xalıqları törek xalqı kebek tanklar qarşına çığıp suzılıp yata alaçaqmı?

Törkiyä ilbaşı Räcäp Tayyip Ärdoğan bu xalıqara terror oyışmasınñ yanawına böten dönyanıñ iğtibarın cälep itte. G-20 illäre bu yanaw,qurqınıçnı küpme däräcädä añlayaçaq. Monı kiläçäk kürsäter.