İlbaşı Ärdoğan Diyarbakırda

Törkiyä ilbaşı idaräse süzçese İbrahim Qalınnıñ “İlbaşı Diyarbakırda” isemle mäqaläse

İlbaşı Ädoğannıñ kördlärne Cömhüriyätneñ tigez, tiñdäş  äğzaları bularaq kürüe,alarnı üz itüe 2003 nçe yıldan birle alıp barğan säyäsätendä çağılış taba häm bu wäzğiyät’ 16 nçı aprel’ referendumı öçen dä, annan soñ da ähämiyäten saqlap qala.

Törkiyä ilbaşı Räcäp Tayyip Ärdoğannıñ şimbä könne Diyarbakırğa yasağan säfäre säyäsi tarix bağlanışında tormışqa aştı.

Ärdoğan 2005 nçe yılda Diyarbakırğa yasağan täwge säfärennän bügenge köngä qadär zamança Törkiyä tarixında başqa ber genä säyäsi lider da yasamağan tiñsez adımnar yasadı. Kördlärne törek milläteneñ tiñdäş häm möhim ber öleşe itep kürde, körd cämğiyäten “PKK” belän bik açıq räweştä ayırdı. Mediada, säyäsi kampaniyalarda häm tormışnıñ başqa ölkälärendä körd tele belän bäyle tıyularnı beterü öçen kiräkle reformalar başqardı. Prem’yer-ministr bulğanda kördlär küpläp yäşägän qasaba häm şähärlärdä tormış şartların yaxşırtu öçen millionnarça dollar investiśiyälär kertte. Kördlärne tiñdäş watandaşlar itep qabul itü Ärdoğannıñ säyäsi mirasınıñ töp öleşe buldı.

İlbaşı Ärdoğan Diyarbakır qalasındağı çığışında tübändägelärne citkerde:”Bez äyter süze, tormışqa aşıraçaq proyektı bulğannar belän söyläşergä dä, êşlärgä dä äzerbez. Berdänber şartıbız:yannarında qoral yörtmäsennär, ilne häm xalıqnı bülü belän mäşğul’ bulmasınnar”.

“PKK” ildä terrornı beterü barışın 2015 nçe yılda ber yaqlı bularaq tuqtatqannan birle, “Xalıqlarnıñ demokrat” partiyäse (HDP) potenśial säyäsi aktyer bularaq üz rölen taşlağannan alıp bügenge köngä qadär ilbaşı problemaların çişü öçen kördlärneñ üzlärenä, cämäğät’ liderları, säyäsi akterlar , ğadi watandaşlar ,êşmäkärlär häm başqalarına üzeneñ ireşäçägen äytä.

Döresen genä äytkändä kördlärne “PKK”nıñ märxämätenä, yäisä märxämätsezlegenä häm basım yasawçı marksist-leninçıl ideologiyägä qaldıru mömkin tügel. “PKK” Awrupa Berlege häm Amerika Quşma Ştatları tarafınnan terror oyışması itep bäyälänä häm barı tik Törkiyä däwlätenä genä qarşı tügel, üz ideologiyälären urtaqlaşmağan, büleşmägän kördlärgä qarşı da varvarlarça terror belän tanıla.”Xalıqlarnıñ demokrat” partiyäse (HDP) “PKK”nıñ “çoqır qazu säyäsäte”nä yaqlaw kürsätüne saylap säyäsi yaqtan üz-üzen üterde häm 2014 nçe yılğı cirle saylawda qazanğan cirle xakimiyät xezmätkären, mömkinleklären , byudjetın häm xezmätlären  risk astına quydı. Ğamälläre qanunsız bulmaw belän belän bergä şul uq waqıtta “Xalıqlarnıñ demokrat”partiyäse (HDP)neñ säyäsi legal’legenä dä zur zıyan kiterde. “PKK” häm “HDP” kördlärneñ küpçelegeneñ xıyalların çälpärämä kiterde. Häm bu küpçelek basımğa qarşı çığıp tınıçlıq, iminlek,mullıq teli.

İlbaşı Diyarbakırda näq’ menä bu xaqta süz birde. “İstanbul, İzmir, Trabzon,Antaliya häm Ärzurumnan başqa Törkiyäne küz aldına kiterä almıybız ikän ,Diyarbakırsız da bu xaqta uylıy almıybız”dide. Törkiyä Cömhüriyäte töreklär, ğaräplär häm başqalarınıqı kebek kördlärneñ dä däwläte. Ärdoğan terrorğa qarşı operaśiyälär däwam itkändä körd watandaşlarnıñ xoquqların yaqlaw häm saqlawnıñ uñışsızlıqqa oçramayaçağın bik açıq räweştä belderde. 15 nçe iyül’däge tüntäreleş kereşüennän soñ ğadättän tış xäl iğlan itelügä qaramastan bügenge köndä körd watandaşlarğa fayda kitergän reformalarnı ğamälgä kertüdä bernindi üzgäreş bulmadı. Xökümät Diyarbakırnıñ Sur ilçäsendä “PKK” terrorçıları xarap itkän , cimergän urınnarnı tözekländerü öçen xäzergä qadär millionnarça dollar kapital sala.

Törkiyä ilbaşı “PKK”nıñ ber yaqtan qulına qoral totıp ,ikençe yaqtan tınıçlıq xaqında söyläşä alğan pıçraq säyäsäten kire qağa. Ärdoğan “HDP”neñ kördlärneñ tawışın işetterüçe, alarnıñ awazı bulaçağın däğwa itkändä bar närsädän êlek “PKK” isemennän söyläşüen kire qağa. Xaqiqät’ şul : “Xalıqlarnıñ demokrat”partiyäse (HDP) Ärdoğan başlatqan  terrornı beterü barışında  häm annan soñ  “PKK”nı kire qağaçaq qıyulıqnı berqayçan da kürsätmäde.

Ber genä xökümät tä parlament säyäsäte ayırmalarınnan faydalanğanda “PKK”ğa yaqlaw kürsätep qorallı köräşkä legal’lek täêmin itüne maqsat itep quyğan nindi dä bulsa säyäsi ara qararnı qabul itmäs. Bu Tön’yaq İrlandiyada IRA,İspaniyada ETA,yäisä Kolumbiyada FARCnıñ qorallı köräşkä däwam itkändäge tınıçlıq yäisä säyäsi tanılu taläplären sorawsız qabul itüe kebek bulır.

Kördlärne “PKK”dan qotqaru alarnıñ barı tik xoquqların tanu häm tormış şartların yaxşırtu ğına tügel, şul uq waqıtta alarnı “PKK”nıñ qırıslığı häm zolımınnan da saqlaw digän süz. Diyarbakır, Hakkari, Şırnak häm kördlär küpläp yäşägän başqa şähärlärdäge kördlärneñ kübese “PKK” häm şähär suğışçılarına qarata kürelgän soñğı iminlek çaraların xuplawların ,çönki monıñ alarğa normal’ tormış häm kiläçäk öçen ömet uyatuın belderä.

İllärendäge “PKK”lılarğa irekle kiçügä röxsät birgän häm alarnı Törkiyägä qarşı qullanunı maqsat itep quyğan awrupalı xökümätlär üz illärenä zarar kiterü belän bergä üzlären ciñelügä duçar itäçäk strageya da qullana. AQŞ citäkçelege “DEAŞ”qa qarşı   köräş iseme astında “PKK”nıñ Süriyädäge törkemnäre “PYD”häm “YPG”ğa yaqlaw kürsätep şul uq xatanı êşli. “PKK”nıñ Süriyä suğışın regional’ maqsatları öçen çara itep qullanuı ser tügel. “PKK”nıñ häm anıñ Awrupadağı yäisä Süriyädäge törkemnärenä yaqlaw kürsätü säyäsäteneñ töbäk tınıçlığı häm iminlege öçen näticäläre citdi bulaçaq.

Kördlärneñ kübese çit aktyerlar tarafınnan üz illärenä qarşı qullanıluçı qurçaqlar (peşkalar) itep qabul itelüdän dä tuyğan. Alar barı tik “PKK” häm “HDP”süzçelärenä citdi qarağan häm kördlärneñ “PKK”ğa qarşı totışın kürmämeşkä sabışqan Könbatış mediasınıñ  totışınnnan da yalıqqan.

Anketalar näticäläre körd saylawçılarnıñ Töp Qanun üzgäreşe referendumın kötelgännän tağın da kübräk yaqlawın kürsätä. Bu isä täqdim itelgän sistemanıñ zäğif’ koaliśiya xökümätläre däweren beterü ,iqtisadnı canlandıru häm köçle kontrol’ sisteması buldıru kebek faydalarnı kürgännäre öçen tabiği xäl.

İlbaşı Ädoğannıñ kördlärne Cömhüriyätneñ tigez, tiñdäş  äğzaları bularaq kürüe,alarnı üz itüe 2003 nçe yıldan birle alıp barğan säyäsätendä kiñ urın aldı häm bu säyäsät 16 nçı aprel’ referendumı öçen dä, annan soñ da ähämiyäten saqlap qalaçaq.