Xayvannardan yoğuçı xastalıqlar arta ala

BMOnıñ Tirä-yaq moxitnı saqlaw programması UNEP qırğıy tormış häm tirä-yaq moxitnı saqlawçı çaralar kürelmägän oçraqta xayvannardan keşelärgä yoğuçı zoonoz xastalıqlarnıñ artaçağın kisätte.

Tirä-yaq moxitnı saqlaw programması häm Xalıqara xayvannarnı tikşerü institutı urtaq äzerlägän yaña xisapta soñğı yıllarda atqan êbola, SARS, Zika, SPİD, Könbatış Nil bizgäge häm soñğı itep Kovid-19 kizüe kebek xayvannardan keşelärgä yoğuçı awırularğa iğtibar cälep itelde.

UNEPnıñ Ğıyl’mi tikşerenülär başlığı Maarten Kapelle bolay dip belderä: “Keşelär 1918, 1919 yıllardağı grip kizüen xäterli häm mondıy xastalıqlarnıñ barı tik ğasırda ber tapqır kürelüen uylıy läkin bu inde döreslekkä turı kimli. Tabiğıy tormış belän keşe tormışı arasındağı tigezlekne bozsaq, bu kizülär könnän-kön cäyeläçäk.”

UNEP mödire İnger Andersen isä soñğı ğasırda koronavirus törläreneñ kim digändä 6 zur kizüne kiterep çığaruın äytte.

“İt belän tuqlanu soñğı 50 yılda 260%ka arttı, qırğıy tormış urınnarı igen-basular belän asqorımanı kiñäytü öçen qullanıla. Qırğıy tormışnı yuqqa çığarunı häm êkosistemağa zıyan salunı däwam ittergän sayın kiläse yıllarda xayvannardan keşelärgä yoğuçı bu xastalıqlarda artış kötelä alına,” – dide ul.

Andersen kiläçäktäge kizülärne buldırmıy qalu öçen xökümätlärne biologik törlelekne arttırırğa, ğıyl’mi tikşerenülärgä investiŝiya kertergä çaqırdı.