Kovid-19da keşe qulı uynamağan
Tikşerenüçelär virusnıñ êvolyuśiyä yulı belän barlıqqa kilüen açıqladı
Xalıqara fänni törkem alıp barğan tikşerenülärdä koronavirusnıñ tabiğıy tamırları buluı häm tulısınça êvolyuśiyä yulı belän barlıqqa kilüe açıqlandı. Alege açışnıñ näticäläre “Nature Medicine” jurnalında basılıp çıqtı.
Tikşerenüdä Kovid-19 belän bäyle urtaq genom êzleklelege mäğ’lümatları häm oxşaş viruslar törle yaqlap analiz itelä. Näticälär virusnıñ yasalma räweştä yäisä laboratoriyä şartlarında citeşterelüen kürsätüçe bernindi dälil çığarmıy.
Belgeçlär citkergänçä, Kovid-19 üzen qabul itüçe küzänäklärgä bäyläwçe ber tör “çäneçkele ırğaq” räweşendä. Anıñ reśeptorğa bäylänüçe alanı keşe küzänäkläreneñ bilgele ber molekulyar üzençälegenä höcüm itü öçen üzgäreş kiçergän. Tikşerenüçelär bu üseşneñ ber tör genetik injeneriyä tügel, tabiğıy saylap alu näticäse buluın belderä.
Koronavirus yaña barlıqqa kitergän sälätlärendä bik êffektiv kürenä häm ğalimnär modern fänneñ mondıy canwar yasawı mömkin bulmawın belderä.
Kovid-19nıñ keşelärgä niçek küçüenä kilgändä, ike yul qarala. Virus, qayber farazlar buyınça, yarqanat şikelle xaywannarda tabiğıy saylaw yulı belän êvolyuśiyä kiçerep, soñınnan keşelärgä yoqqan bulırğa mömkin. Şulay uq, anıñ başta patogen bulmawın, keşelärgä küçkännän soñ barı tik keşe populyaśiyäse öçen ülemçel formağa äwerelüen dä uylıylar.
Tikşerenüçelär xäzerge êtapta ike sśenariydan qaysısınıñ tormışqa aşuın bilgeläwneñ mömkin tügellegen belderä. Ägär virus keşelärgä tulısınça êvolyuśiyä kiçergän xäldä küçkän bulsa, bu kiläçäktä tağın da kübräk kizü çığu ixtimalın arttıra.
Tikşerenüdä Kolumbiyä, Êdinburg häm Sidney universitetlarınnan ğalimnär qatnaşqan.
