Amazon urmannarına ut törtkännär

Braziliyäneñ Amazon tropik urmannarında däwam itüçe yanğınnar soñğı 9 yıldağı iñ zur däräcägä citte. Monı Amerika aviśiyä häm ğaläm agentlığı NASAnıñ iyärçennän alğan mäğ’lümatları kürsätkän. Mondıy yanğınnar 2010nçı yıldan birle kürelmägän.

NASAnıñ biosfera fännäre laboratoriyäse citäkçese Duglas Morton äytüençä, yanğınnarnıñ çığu urını häm waqıtı qorılıq şartlarına tügel, cir açu maqsatına işaräli. Kemder belep ut törtkän.

Cir şarındağı kislorodnıñ yaqınça 20%ın yasap çığaruçı Amazon urmannarında yanğınnar berniçä atna däwam itä. Ul Braziliyädä genä tügel, böten dön’yada zur çağılış taptı.

Êkologlar yanğınğa ağaç industriyäsen häm çäçü cire açu öçen urmannarnı yuqqa çığaruçı fermerlarnı cawaplı itep kürsätä.

Amazon urmannarınıñ äzäyüe häm xaywan törläreneñ yuqqa çığuın tikşerüçe İmazon waqıfı may ayında êşçänlegeneñ näticälären iğ’lan itte. Alar 2018nçe yılnıñ avgustınnan 2019nçı yılnıñ aprelenä qadär, yäğ’ni 9 ay êçendä cirlektä yaqınça 2 meñ kvadrat kilometr urmannıñ yuq buluın belderde. Ğalimnär “Cir şarınıñ üpkäläre” dip ataluçı Amazon tropik urmannarın saqlawnıñ klimat üzgärü belän köräştä ähämiyätle rol’ uynawın söyli.