Dön’yanıñ iñ zur şäcäräse

Dön’yanıñ iñ zur şäcäräse tözelä.

Monıñ öçen AQŞnıñ N’yu –York gen üzäge 86 million keşedän alınğan mäğ’lümatne faydalanğan. Şäcärädä isä 13 million keşe urın ala. 11 näselneñ 500 yıllıq ğailä ağaçı bulaçaq.

Bu proyıktta ixtiyarıy qatnaşuçılarnıñ maxsus internet säxifäsendä urtaqlaşqan genetik mäğ’lümatları qullanılğan. Alarnıñ kübese Awrupa häm Tön’yaq Amerikadan. Tikşerü qıytğalar arasındağı küçeşlärne dä küzätergä yärdäm itkän. Şul uq waqıtta 500 yıllıq waqıt êçendä tuu, öyläneşü häm ülem turında cıyılğan mäğ’lümatlardan qızıqlı näticälär çığarılğan.

Tikşerüdä tağın ber närsä – keşelärneñ üzlärenä ir yäki xatın saylawnıñ da üzgärüen küzätkännär. 1750nçe yılğa qadär tön’yaq amerikalılar parların iñ kübe 10 kilometr yıraqlıqtan kitersä, 1950nçe yıllarda radius 100 kilometrğa qadär kinäygän.

Ğalimnär keşe gennarınıñ ğomer ozılnlığında rol’ uynawın bilgelägän. 1600-1900nçe yıllar arasında tuğan 30 yäşennän ölkän 3 million keşene tikşergännär. Alarnıñ 16%ınıñ ğomer ozınlığına  genetik mirası yoğıntı yasağan.