صومعه مور گابریل قدیمی‌ترین صومعه جهان
این صومعه در منطقه ماردین میدیات واقع شده است
آناتولی طی هزاران سال بر روی فرهنگ‌های قدیمی آغوش گشوده و دول متفاوت در این سرزمین ریشه دوانده و امکان رشد و نمو پیدا کردند. تمدن‌های مختلف بطور متوالی و پی در پی به آناتولی آمده، در این سرزمین اسکان گزیده و توسعه یافتند. آناتولی نیز از تک تک این تمدن‌ها با مسامحه و گذشت و ارج و احترام استقبال کرده و در آغوش می‌گیرد. آناتولی با این ویژگی به محل تلفیق آداب و سنن، زبان‌ها و اعتقادات متفاوت تبدیل گردید. آناتولی میزبان شمار زیادی از اماکن مقدس و بناهای معماری بی‌مانند و باستانی ارزشمندی است. قدیمی‌ترین و اولین‌های بی‌مانندی که به‌عنوان شاهدین هزاران ساله در آناتولی با آنها مواجه می‌شویم. به همین خاطر مطالبی که از آنها سخن می‌گوئیم، تنها اولین‌های آناتولی نبوده و در عین‌حال اولین‌های جهان هستند. صومعه مور گابریل یکی از اماکن مقدس منعکس‌کننده تمول فرهنگی این سرزمین کهنسال است.
صومعه مور گابریل در منطقه ماردین میدیات که آشوری‌ها آن‌را مقدس شمرده و به‌عنوان موطن اصلی خود تلقی می‌کنند، واقع شده است. آشوری‌ها به این منطقه که امروزه اطراف ماردین میدیات را احاطه کرده، نام تور میدیات را داده‌اند. در این منطقه شمار زیادی صومعه و معبد متعلق به دوران اولیه مسیحیت وجود دارد. این بناها به‌علت سبک ویژه خود از آثار معماری مختص به جامعه ارتدکس سریانی به شمار می‌روند. اطراف میدیات ماردین با کلیساها وصومعه‌های متعلق به عهد عتیق و قرون وسطا در فهرست میراث موقت جهانی قرار دارد. اینجا منطقه‌ای است که با آداب و رسوم، فرهنگ و مردم کهن خود با امروز در هم ادغام شده است. صومعه مور گابریل نیز قدیمی‌ترین صومعه ارتدکس آشوری است که هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این صومعه 1600 ساله در عین‌حال با نام سریانی "صومعه زندگی" و یا "مسکن راهبه‌ها" معروف است. کلمه مور به‌معنی "عزیز" است.
صومعه مور گابریل نیز چنان دیگر صومعه‌ها در مناطق دور از جریان زندگی روزمره، دارای شرایط طبیعی سخت و دوردست ساخته می‌شدند. صومعه گابریل عزیز در وسط درختان بلوط و محلی منزوی و به‌دور از انظار ساخته شده است. این صومعه نیز چنان دیگر بناهای مخصوص منطقه از سنگ آهک زرد ساخته شده است. هنر سنگ‌کاری این صومعه که خیره‌کننده است، با بزرگی و صلابت و استحکام خود جلب دقت می‌کند. با دیدن این صومعه باور نمی‌کنید که این سازه شگفت‌انگیز قرن‌ها پیش از این ساخته شده باشد. در صومعه گابریل عزیز که قدیمی‌ترین صومعه جهان بوده و امروزه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، از نقوش انگور و خوشه‌های انگور به‌عنوان سمبل " گوشت و خون حضرت عیسی" استفاده شده است. این صومعه از اتاق‌های انزوا، برج، قبه‌ها و تراس‌ها متشکل است. تنها چهار قسمت این صومعه بر روی بازدیدکنندگان باز است. کلیسای بزرگ، کلیسای حضرت مریم، اتاق غسل تمعید و خانه عزیزان. کلیسای بزرگ با سقف پوشیده از کاشی‌های طلایی جلب دقت می‌کند. این کاشی‌ها از قدیمی‌ترین کاشی‌کاری‌های ترکیه بوده ولی متاسفانه بخش بزرگی از آن در نتیجه استیلای مغول تخریب شده‌اند. خانه عزیزان بخش جالب توجه دیگری از صومعه گابریل است. در اینجا سنگ قبر دو هزار راهب وجود دارد. صومعه عزیز گابریل از نظر آشوریان حائز اهمیت فراوانی است زیرا به‌عنوان بیت المقدس دوم تلقی میشود. افرادی‌که با بجای آوردن فرایض دینی هفت بار این صومعه را زیارت می‌کنند، حاجی می‌شوند.
تمدن آشور به‌عنوان یکی از اقوام باستانی بین النهرین، اولین جامعه‌ای‌ست که مسیحیت را پذیرفته است. قدمت آشوریان به 5500 سال پیش این رسیده و این تمدن انعکاسی از تمول تاریخی و فرهنگی در آناتولی بوده که هزاران در این سرزمین زندگی کردند. صومعه مور گابریل یکی از قدیمی‌ترین عبادتگاه‌های جامعه باستانی سریانی که هنوز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
