آیا طالبان دهه‌های گذشته با طالبان امروز متفاوت است؟
به نظر می‌رسد رهبری طالبان از گذشته درس عبرت گرفته و نمی‌خواهد افغانستانی تنها و تجزیه شده از بقیه جهان ایجاد کند
در حالی که نیروهای آمریکایی پس از 20 سال اشغال از افغانستان خارج می‌شدند، طالبان موفق شد با سرعتی غیرمنتظره تمام افغانستان را تصرف کند. ارتش افغانستان که ایالات متحده با صرف صدها میلیارد دلار گویا آن را آموزش داده و تجهیز کرده بود، تقریباً بدون هیچ‌گونه مقاومتی سلاح‌ها را بر زمین گذاشته و متفرق شد و حوادث به وقوع پیوسته در فرودگاه حامد کرزی کابل که تصاویر آن در سراسر جهان پخش شد، موجب تعجب و حیرت افکار عمومی گردید و از نقطه نظر تاریخ اشغال و به نام بشریت برای آمریکا بسیار شرم‌آور بود.
به احتمال زیاد ایالات متحده آمریکا هنگامی که بلافاصله پس از حملات 11 سپتامبر به صورت کنترل نشده به افغانستان حمله می‌کرد، پیش‌بینی نکرده بود که احتمالاً 20 سال در این کشور گیر خواهد کرد و در نهایت دوباره کشور را به طالبان خواهد سپرد. همانطور که بایدن نیز اظهار داشته است، ایالات متحده آمریکا در این سال‌ها علاوه بر از دست دادن هزاران سرباز خود در افغانستان 3 تریلیون دلار نیز در این زمینه هزینه کرد. به دلیل اینکه جنگ طولانی مدت افغانستان که به نظر می‌رسید پایانی ندارد، موجبات واکنش افکار عمومی آمریکا در داخل این کشور را فراهم کرده بود، آمریکا برای مشخص کردن تقویم خروج از این کشور در دوحه با طالبان بر سر میز مذاکره نشست و روی کار آمدن بایدن نیز این روند را تسریع کرد.
اما هیچ کس در ایالات متحده آمریکا پیش‌بینی نکرده بود که به موازات خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، طالبان خواهد توانست طی تنها چند هفته تمامی این کشور را تصرف کند و ارتش 300 هزار نفری افغانستان که توسط ایالات متحده آموزش دیده و تجهیز شده بود، بدون هیچ مقاومتی متفرق خواهد شد. در واقع قبل از اینکه آمریکا بتواند روند خروج نیروهای خود از افغانستان را به پایان برساند، نیروهای طالبان موفق شدند پس از تصرف دیگر شهرهای بزرگ این کشور کابل را نیز تصرف کنند.
در حالی که هزاران شهروند آمریکایی در کابل گیر کرده بودند، آمریکا ده‌ها هزار مترجم و دیگر شهروندان افغانستانی را که در زمینه‌های دیگر برای آمریکا کار می‌کردند و به آنها وعده انتقال به این کشور را داده بود، به حال خود رها کرد. حوادث فرودگاه کابل، تصاویر افغان‌هایی که سعی می‌کردند سوار هواپیماهای آمریکایی شوند، اما از در هواپیماها به عقب رانده می‌شدند، غیرنظامیانی که به چرخ هواپیما چسبیده و پس از برخاست هواپیما از آسمان بر زمین می‌افتادند، همه اثبات کامل شکست آمریکا در افغانستان بود.
اکنون، ایالات متحده در تلاش است تا از طریق توافق با طالبان شهروندان خود را از کابل خارج کند. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد که طالبان با پختگی پیروزی خود را جشن می‌گیرد. به نظر می‌رسد طالبان این بار شعارها و عملکردهای بسیار رادیکال خود را اندکی تعدیل کرده و موضعی فراگیر و همه‌جانبه در پیش گرفته است. در این مرحله چنین ارزیابی میشود که رهبری طالبان از گذشته درس عبرت گرفته و نمی‌خواهد افغانستانی تنها و تجزیه شده از بقیه جهان ایجاد کند. می‌توان گفت حداقل سعی می‌کنند چنین تصویری از خود ارائه دهند. البته گامهایی که طالبان در دوره‌های آتی برخواهد داشت تعیین کننده اصلی این موضوع خواهد بود.
نویسنده: جان آجون محقق رشته سیاست خارجی بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی موسوم به SETA
