روزه، پاکیزگی نفس، پاکسازی قلب آدمی از حرص و طمع
تفسیر سیاسی هفته-23
سخنانمان را با یک دعای بد چینی آغاز کنیم: "امیدوارم در زمانهای عجیب زندگی کنید!" دقیقا نمی دانم منظور اصلی چینی ها از این جمله چیست ولی درگیر شدن انسان مدرن با بحران تنهایی و بی ارزشی در حالی که صاحب هر چیزی است، باید چنین معنایی داشته باشد.
ارزیابی های پروفسور دکتر قدرت بلبل رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ییلدیریم بایزید آنکارا را تقدیم حضورتان می کنیم.
انسان مدرن قابل ترحم...
حقیقتا که انسان تنها در دنیایی مدرن، نسبت به گونه های دیگر قابل ترحم تر است. انسان مدرن در برابر هر گونه محدودیت از طبیعت گرفته تا آداب و سنن، دین و ارزشها، مقاومت کرده و تنها با تطابق با اتوریته و قدرت ذهنی خود، گویی ادعای خدایی می کند. با اختراع هوش مصنوعی و مشابه آن، در تلاش دستیابی به جاودانگی و فناناپذیری است. اما خلقت او خدایی و جاودانی نیست. بلکه فانی است.
نمی دانم آیا در دوره دیگری از تاریخ انسانی مانند انسان مدرن وجود داشته که تنهایی را در میان جمعیت، بیچارگی و ناامیدی را در بین امکانات و فرصت ها چشیده باشد یا نه؟ انسان مدرن... برده جامعه مصرف گرا... موجودی که طبیعت، اشیاء، اصول و ارزشها، آداب و سنن را به حال یک بار مصرف درآورده و تمام می کند...
آیا فرصتی که انسان را از خودخواهی و مصرف گرایی رها کرده و با جمله استاد نجیب فاضل که می گوید: "دستانم را مانند قیچی باز کنم و بگویم ایست! اینجا کوچه ای بن بست است!" به خود بیاورد، وجود ندارد؟ فرصت زمانی که بتواند خود را ارزیابی کند؟ اگر بپرسید که آیا در ادیان، ایدئولوژی ها و طرز تفکرها، چنین سنتی وجود دارد، باید بگوییم که ماه رمضان، پاسخی دقیق به این سوال است.
مفهوم روزه
آنچه که انسان را از بحران خودخواهی و تنهایی نجات خواهد داد، این است که تنها برای خود زندگی نکند. هر چیزی را به لذتی برای خود تبدیل نکند. رمضان، ماهی است که انسان خود را با تمام کارهایی که کرده و نکرده به امتحان می کشد.
رمضان سبب دوری انسان از بی عدالتی و ناهماهنگی می شود. روزه گرفتن، تنها اجتناب از خوردن و نوشیدن در بین ساعاتی معین نیست. بلکه محروم کردن جسم از تمامی نعمات و آگاه بودن به ارزش نعمت هاست.
روزه نام دیگر رهایی انسان از بردگی مصرف گرایی است. در رمضان تنها معده هایمان روزه نیست. بلکه زبان، ذهن و نفس انسان نیز روزه است. رمضان تمام جسم و روحمان را از بدی ها عاری می کند.
روزه در وحله اول پاکیزگی نفس است. پاکسازی قلب آدمی از حرص و طمع است.
ماه آرامش و همیاری ...
رمضان ماهی در ورای زبانها، رنگها، ایدئولوژی ها و ادیان، ماه همیاری و همدلی است. شاید هم زیباترین بعد جهانی اسلام است. در دعوت های افطاری که در بین مسلمانان ترتیب می یابد، در چادرهای افطاری، در مورد غذا سوال نمی شود. یعنی به زبانی دیگر: "بنده را برای رضای خالقش دوست داشته باش."
پیام جهانی افطاری ها در جامعه غیر مسلمان نیز محسوس است. جوامع مسلمان، افطاری های خود را با همسایگان و غیرمسلمانان سهیم می شوند. این پیام به گوش برخی دولت ها نیز می رسد. هر ساله در کاخ سفید و مکان های متفاوت کشورهای غربی، مراسم افطاری ترتیب می یابد.
در ماه رمضان نهادهای مدنی ترکیه بیشتر در داخل و خارج از کشور به یاری ایتام، بی سرپرستان و نیازمندان می شتابد. رساندن یاری ها به نیازمندان و منجمله دادن فطره، صدقه و ذکات به این انسانها، تنها یک فعالیت داوطلبانه یاری رسانی نیست. در ماورای این مسئله، این یاری رسانی با جلوگیری از سوق یافتن انسانهای نیازمند به دزدی، یغما و تروریزم، سهم مهمی در صلح جهانی دارد. انفاق و یاری، پایه و اساس زندگی صلح آمیز است. ترکیه علیرغم اینکه ثروتمندترین کشور جهان نیست، با توجه به سطح درآمد، بیشترین یاری رسانی را در جهان انجام می دهد. و در نتیجه سهم مهمی در صلح و آرامش جهانی دارد.
بر اساس آمار، میزان ارتکاب به جرم در ماه رمضان نسبت به دیگر ماه ها بسیار پایین تر است.
ماه صلح و آشتی ...
در ماه رمضان در ترکیه، مراسمات افطار، سحری، شب قدر، دعوت ها، جشن های مختلف ترتیب می یابد. این مراسمات، تمامی جامعه را گردهم می آورد.
رمضان ماه دوستی و آشتی و صله رحم است. رمضان تنها ماه صله رحم با زندگان نیست. بلکه در روزهای عرفه از کسانی که در بینمان نیستند نیز یاد کرده و بر سر مزارشان می رویم. رفتن به قبرستان به زندگان نیز چیزهای زیادی می آموزد. سزائی کاراکوچ شاعر ترک می گوید: رفتن به قبرستان، بهاری که از مزارها سر بر می آورد را به ارمغان می آورد. رفتن بر سر مزار مردگان، گذرا بودن دنیا را یادآور می شود. مشکلات بزرگ، ترسها و چیزهایی که به دنبال آنها می دویم را تبدیل به امری عادی می کند.
در رمضان کسانی که قهر هستند آشتی کرده و همدیگر را شاد می کنند. همسایگان، دوستان، بستگان و نزدیکان به دید و بازدید هم می روند. عید دیدنی ها انسان مدرن را از تنهایی درآورده و نیاز به همدردی و حسرت به دوستی ها را بر طرف می کند. بر اساس آمار، 84 درصد از مردم ترکیه در روزهای عید دید و بازدید انجام داده و صله رحم می کنند.
سخنانم را با یک پیشنهاد به پایان می رسانم. به نظر من ماه رمضان، ماهی که انسان مدرن را از زنجیرهایش نجات داده و به او آزادی می بخشد، ماهی که سبب حساسیت بیشتر انسان در برابر محیط، جامعه و دیگر جانداران و طبیعت شده و به جهان صلح و برکت می بخشد، بایستی از سوی سازمان یونسکو در لیست میراث فرهنگی به ثبت برسد. و یا رمضان شایسته ترین گزینه برای اعطای جایزه صلح جهانی می باشد.
عید رمضان مبارک باد.
