Թուրքիայի Նոր Տեսակետը 01
Թուրքիայի Նոր Տեսակետը
Թուրքիան Օսմանյան կայսրության վերջին շրջանից հետո աշխարհում կատարվող փոփոխությունների միշտ հետեւում է մնացել։ Հետ է մնացել տեխնիկ փոփոխությանը, արդյունաբերության հեղափոխությանը հետ է մնացել։ Ժամանակակից հիմնարկների կառուցմանը հետ է մնացել։ Այսինքն ուշ է արդիականացել։ Այս ուշ մնալու բնական արտացոլումն իսկ հետամնացություն կամ դեր զարգացածությունն է եղել։ Իր մեջ է քաշվել եւ միշտ պատմությունից դուրսէ մնացել։ Ժամանակից է ուշ է մնացել։
Օսմանյան կայսրության տապալվելուց հետո մեծ հերոսությամբ Ազատագրական պատերազմը կատարող եւ շատ դժվար պայմաններում իր երկիրը ազատող Անադոլիայի ժողովուրդը պարտվել է՝ աշխարհում իրականացած փոփոխություններին։ Չի կարողացել իրականացնել արդյունաբերության հեղափոխությունը։ Ավելին իրականացած այս փոփոխությունների դեմ միշտ ճնշված է եղել։ Այս հետամնացած լինելու զգացումը չափազանց վնասիչ արդյունք է տվել։ Ժամանակի ընթացքում Վերածվել է ինքնավստահությունը կորցնող մի ժողովրդի։ Պարզ ասած Թուրքիան մնացել է աշխարհի հետեւում։ Այս իրավիճակը ժողովրդի մեծամասնությամնը շատ խորը պարտվածության զգացմունք է առաջացրել։ Իրականում դժվար լինող պայքարը խախտած լինելով հանդերձ հեշտ լինող պայքարում պարտվելը մեծ տրավմա է առաջցրել։
Ամբողջ աշխարհի գրավումով հանդերձ ազատագրական պատերազմը խախտել է սակայն փոփոխության դեմ պարտվել։
Նույնպես աշխարհի ներդաշնակող մի քաղաքական-ղեկավարական մի համակարգ չկառուցված լինելու պատճառով ներկա խնդիրները ավելանալով ավելի խառը իրավիճակի է հասնում ,սկզբում անվտանգության խնդիր լինող էթնիկ խնդիրները հետո վերածվել էն միջազգային խնդիրների։
Այս պարտվածության հոգեբանությունը ավելի խորացնողը, նրանց առաջնորդող որեւե քաղաքական դերակատար չլինելն էր։
Սրա պատճառով հաստատված կարգի դեմ լինող եւ բարգավաճում, կարգավորում եւ արդարության նման թեմաները հայտնող քաղաքական դերակատարներին մի կերպ հեռացվելը իրականում ավելացրել է այս դերակատարների հանդեպ հետաքրքրությունը։
ի հարկ է ամեն անգամ այս դերակատարների մի կերպ հեռացվելը իրականում այս ոլորտում կարոտը ավելի է հորացրել։
Ժողովուրդը այս պարտվածության հոգեբանությունից ազատելու համար կատարված բոլոր քայլերը հեղթող մի մեխանիզմ կա։ Սակայն աշխարհում կատարված մեծ փոփոխությունները սկսվել է զգացվել նաեւ այստեղ եւ ժողովուրդը իր շղթաներից ազատվելով անցել է իշխանությանը։
Երկար ժամանակէ ի վեր արկա լինող ուրախ փոքրամասնության իշխանությունը ավարտի հասնելիս մի նոր ապագայի տեսողության հետ պետք է շարժվել։ Ժողովրդի ճնշող մեծամասնության հետ համատեղ կետերում չհամաձայնվող մի քաղաքական համակարգի բացած վերքերը բուժելը միայն հնարավոր է բուժել մի նոր տեսողությամբ։ Ժողովրդի երազած մի ապագա ստեղծելու համար պետք է քայլել նրանց հետ։ Բոլոր սրանց իրականացնելու համար հարկավոր է նորոգվել։ Կա նոր կառավարության մոդելին, նոր ապագայի տեսողության, նոր խմբի եւ բնականաբար նոր ոգեվորության կարիքը։
Նոր Թուրքիայի տեսողությունը իրականում աշխարհի ապագայում որպես հզոր դերակատար գտնվելու արտահայտությունն է։
Փոխանցում ենք՝ Յըլդըրըմ Բեյազըթ Համալսարանի Հումանիտար եւ հասարակական գիտությունների ֆակուլտետի սոցիոլոգիայի բաժնի դասախոս Պրոֆ. Դոկ. մազհար Բաղլըյի թեմայի վերաբերյալ կարծիքը։
Անցում
Աշխարհի քաղաքական համակարգը անընդհատ փոփոխության եւ վերափոխման մեջ է։ Այս փոփոխությունը երբեմն դրամադիկ մի արագությամբ է իրականանանում երբեմն էլ ավելի դանդաղ է լինում։ Աշխարհի քաղաքական պատմության նայելիս պարզօրեն կարող ենք տեսնել թե կան շատ քննադատական շրջաններ։ Հատկապես համաշխարհային պատերազմներից հետո կտեսնենք թե կան մեծ փոփոխություններ։ Արդյունաբերության հեղաշրջում, գլոբալիզացում, նոր ստորգետնիա աղբյուրների հայտնաբերումները աշխարհում գլոբալ առումով փոփոխությունների է պատճառ դարձել։ Այս վերափոխման շրջաններում քաղաքական կառույցի առումով եւ տնտեսական գոյատեվման հարցում ուժեղ լինողներ ունեն համարյա ամբողջ աշխարհը ձեւավորելու հնարավորություն։
Այսօր մեր աշխարհագրության սահմաններն էլ քաղաքական կառույցներն էլ աշխարհում մակրո փոփոխության իրականացած առաջին համաշխարհային պատերազմից են մնացել։ Սրանք այս հողատարածքի սոցիոլոգիայի հետ համապատասկան չլինող կառույցներ են։ Այն օրը հնարավորություն ունեցողների իրենց շահերի համար ստեղծած կարգ ու կանոններն են։
Այսօր էլ կրկին փոփոխություն է կատարվում։ Ո՞վ է այս ոլորտում խոսք ասելու իրավունք ունենալու կամ լինել ցանկացածների կռիվն է տալու։
Փոփոխության շրջանները քաղաքական ոլորտի քննարկումները բնականօրեն ավելացնելու է։ Բոլոր քաղաքական կարծիքները եւ դերակատարները իրականում այս փոփոխության խաչմերուկներում իրեն կցանկանա ապագայի տարածք ստեղծել։
Այսօր մեր աշխարհագրությունում չափազանց կարեւոր եւ ընդարձակ փոփոխություններ են իրականանանում։ Այս ընթացքը Թուրքիան այս աշխարհագրությունում ապագա դերակատար դարձնելու համար չափազանց կարեւոր է։ այս շրջանակում Թուրքիայի որոշիչ դերակատար լինելը միայն կախված է ընդարձակումներին։ Նոր աշխարհ, նոր միջինարեւելք եւ ներ Թուրքիայի հավասարումը ստեղծելու համար միայն հարկավոր է նորարար քաղաքականությունով։ Քաղաքականությունը նորոգել ունի ժողովրդի քաղաքական մեխանիզմի վրա նոր պաշտոններ բեռնելու իմաստը։
Քաղաքականության խնդիր լուծելու հնարավորության տանող ճանապարհը նրա տված դերի հետ ունի ուղղակի կապ։ Սա էլ ներառում է՝ ապագայի տեսողության եւ քաղաքակրթության երեւակայությունը։
Նոր Թուրքիան՝ բոլոր սոցիալական հաստատությունների գործառությունները նպատակների ուղղությամբ իրականացնելու կարոտը ունեցող մի երազանք է։ բոլորս այս երազանքի հետեւից ենք վազում։
Փոխանցեցինք՝ Յըլդըրըմ Բեյազըթ Համալսարանի Հումանիտար եւ հասարակական գիտությունների ֆակուլտետի սոցիոլոգիայի բաժնի դասախոս Պրոֆ. Դոկ. մազհար Բաղլըյի թեմայի վերաբերյալ կարծիքը։
