énérgiyening 2023 - yili we uning 2024 - yiligha dair mölcherler...

türkiye awazi radiyosi: 2023-yili énérgiye dunya we türkiyening eng muhim küntertiplirining birini teshkil qildi. 2024-yilimu ehwal buningdin perqliq bolmaydu... türkiye yéqinqi yillarda arqa-arqidin her xil qedemlerni tashlap, bir tereptin énérgiye musteqilliqini qolgha keltürüsh üchün muhim tedbirlerni yolgha qoyghan bolsa, yene bir tereptin, énérgiye nuqtisidin xelqaradiki merkizi dölet bolush nishanigha qarap téz sürette ilgirilimekte. yawropa bolsa, rusiye-ukraina urushi sewebidin éghir énérgiye kirizisini bashtin kechürmekte...

shundaq, bu xil mesililerning hemmisi türkiye awazi radiyosining her düshenbe küni tarqitilidighan «énérgiye dunyasi» pirogrammisida otturigha qoyulidu.

*  *  *  *

türkiye énérgiye saheside qandaq qedemlerni tashlidi? 2024-yilida némilerning yüz bérishi kütülüwatidu? aldimizdiki musapide qandaq qedemler tashlinidu?

türkiye barliq déngizlarda tebiiy gaz burghilash paaliyetlirini dawamlashturmaqta. deslepki qedemde, qara déngizda 710 milyard kub métir tebiiy gaz zapisi bayqaldi. pat yéqinda sherqiy aq déngizdimu burghilash paaliyetliri bashlinidu.

sherqiy jenubiy anadolu rayonida zor miqdarda néfit zapisi bayqaldi. shéhit aybüke yalchin néfitlikidin künige 100 ming waril néfit ishlepchiqirish pilanlanmaqta. shéhit esma chewik néfitlikidin bayqalghan 150 milyon waril néfit zapisining qimmitining texminen 12 milyard dollargha yétidighanliqi otturigha qoyulmaqta.

türkiye qayta hasil bolidighan énérgiye sahesidimu muhim qedemlerni tashlawatidu. türkiye éléktir énérgiyesining 55 pirsentini qayta hasil bolidighan bayliqlardin paydilinip ishlepchiqarmaqta.

aqquyu yadro éléktir istansisining tunji réaktorini kelgüsi bir nechche ay ichide ishqa kirishtürüsh pilanlanmaqta. 2028 – yili bashqa réaktorlarningmu meshghulat bashlishi bilen, her yili 35 milyard kilowat saet tok ishlepchiqirilidu.

*  *  *  *

bu yil yéngi yadro éléktir istansisilirining qurulushi yolida qedemlerning bésilishi pilanliniwatidu. shundaq, énérgiyediki yéngi türler peqet yadro éléktir istansisiliri bilenla cheklinip qalmaydu...

yette xelqaraliq tebiiy gaz turuba liniyesi türkiye arqiliq yawropagha tutishidu. buningdin bashqa, yéngi liniyelerning qurulushimu peqetla waqit mesilisi... uning üstige, hazirqi liniyelerning sighimimu pat yéqinda ashurulidu.

bu qedemlerni tashlashtiki tüp nishan, türkiyeni énérgye merkizi bir döletke aylandurushtin ibaret.

bu meqsetke yétish üchün, rusiye bilen qoyuq hemkarliq ornitildi. trakyada qurulidighan énérgiye merkizi arqiliq tebiiy gazning türkiye arqiliq birla merkezdin yawropagha yetküzülüshi pilanlanmaqta. bu ehwal türkiyeni tebiiy gazning bahasini belgileydighan eng muhim döletler qatarigha kirgüzidu.

türkiye türk dunyasi bilenmu énérgiye saheside yéngi hemkarliqlarni ornitishni pilanlimaqta. ezerbeyjan erméniye ishghaliyiti astidiki zémini qarabaghni azad qildi. nöwette zengezur karidorini échish tirishchanliqliri dawamlashmaqta. karidorning échilishi bilen birlikte, türkiye bilen türk dunyasi özara toluq tutashqan bolidu. bu ehwal énérgiye bilen teminlesh bixeterliki we hemkarliq üchün nurghun pursetlerni élip kélidu. bu arqa körünüshte, ezerbeyjandin kéyin, türkmenistan tebiiy gazinimu türkiye arqiliq xelqara bazarlargha sélish mumkinchilikining barliqi otturigha qoyulmaqta.