türk kéngishining biresmiy bashliqlar yighini

türk kéngishining 31 – mart küni chaqirilghan biresmiy bashliqlar  tor yighini

abdresul ishaqow

2021-yili, 31-mart küni, qazaqistan jumhuriyiti pirézidénti qasim jömert toqayéwning riyasetchilikide, «türkistan: türk dunyasining meniwi paytextliridin biri» témisidiki türk kéngishining biresmiy bashliqlar tor yighini chaqirildi. yighingha, ezerbeyjan, qirghizistan, özbékistan, türkiye, türkmenistan we wéngriye rehberliri, türk kéngishi, türk akadémiyesi qatarliq türk dunyasining xelqaraliq teshkilatlirining mesulliri, türk kéngishining pexriy reisi  nursultan nezerbayéw qatarliqlar qatnashti.

bashliqlar yighinida, türk dunyasining kélechikige munasiwetlik muhim mesililer  heqqide muzakiriler élip bérilip, muhim qararlar chiqirildi. bashliqlar yighinidin kéyin, «türkistan xitabnamesi» qobul qilindi. emdi biz bu xitabnamede otturigha qoyulghan muhim qararlar heqqide toxtilip ötimiz:

qazaqistanning türkistan shehiri, «türk dunyasining meniwi paytextliridin biri» élan qilindi. bu réalliq, türk medeniyitini tonushturush we tetqiq qilish, yash ewladlarni türk éngi boyiche yétishtürüsh qatarliq jehetlerde nahayiti zor ehmiyetke ige.

türkiyede küzde ötküzülüshi pilanliniwatqan 8 – nöwetlik bashliqlar yighinida, türkiy tilda sözlishidighan döletler hemkarliq kéngishining ismining özgertilishi toghruluq yolyoruq chüshürüldi. nahayet, bu teshkilatning özige xas ismi bolidu we buningdin kéyin toluq xelqaraliq teshkilat bolush süpiti bilen téximu ünümlük paaliyetlerni élip baridu.

«türk qarishi 2040» höjjitining kéler qétimliq bashliqlar yighinida imzalinishi üchün teyyarliq xizmetlirini tamamlash toghrisida yolyoruq chüshürüldi. «türk qarishi 2040» höjjiti, türk jumhuriyetliri we türk kéngishining kélechikini belgileydiighan intayin muhim höjjettur. türk jumhuriyetliri otturisidiki bir gewdileshtürüshning pilanliq – pirogrammiliq halda élip bérilishi kishini xushal qilidu.

bashliqlar yighinida, qarabagh toqunushini hel qilishtiki razimenlik ipadilendi, hemde türk kéngishining ezerbeyjan bilen erméniye otturisidiki munasiwetlerning normallishishini qollaydighanliqi bildürüldi.  2020-yili, 10 – noyabir küni, türk dunyasi otturisidiki quruqluqtin bolghan munasiwet  eslige keltürüldi. türk jumhuriyetliri hazir üchinchi döletning zéminigha kirmey turup bir-birige baralaydu. bu nuqtidin élip éytqanda, 2021-yili, 1 – aprél küni, ezerbeyjan bilen türkiye otturisida ijra qilinishqa bashlighan kimlik bilenla sayahet qilish belgilimisining, bashqa türk jumhuriyetliridimu keng omumlashturulushi nahayiti zor ehmiyetke ige.

bashliqlar yighinida yene, türk dunyasining edebiyat - senet , ilim-pen we medeniyet saheliride utuq qazanghanlargha bérilidighan türk kéngishi xelqara elshir nawayi mukapati tesis qilindi. 2021-yili, yüsüp xas hajip, nizami genjewi, yunus emre, elshir nawayi, jambil jabayéw , elixan bokeyxan we hüseyin qarasayéw qatarliqlarni xatirilesh paaliyetlirining, türk kéngishige eza döletlerde birla waqitta ötküzülüshi qarar qilindi.

yighinda, rehberler, türk kéngishi qarmiqida ortaq meblegh fondi we birleshme banka qurush pikrini otturigha qoydi. shuni tekitlesh hajetki, kéler qétimliq bashliqlar yighinida bu sahede konkrét qedemler tashlinishi mumkin. chünki bu sahediki hemkarliqni eng yüksek sewiyege yetküzüshning del waqti yétip keldi.

türk kéngishi guruppisi, «kowid – 19» yuqumi musapiside muweppeqiyetlik maslishish hem hemkarlishishtek alahidilikini namayen qildi. shundaqla, dunya boyiche tunji qétim «kowid – 19» yuqumi sewebidin bashliqlar yighini uyushturush arqiliq, «kowid – 19» yuqumi seweblik otturigha chiqqan  ziyanlarni eng töwen chekke chüshürüshke, teshkilatqa eza döletler otturisidiki munasiwetlerning aqsap qalmasliqigha we hemkarliqning izchil dawamlishishigha zor töhpilerni qoshti. bu muweppeqiyet, teshkilatning buningdin kéyin téximu ünümlük xizmet qilidighanliqining kapalitidur.