tarixtiki bügün: 17– dékabir

■ 1273 – yili  17 – dékabirda meshhur mutepekkur, shair we sopi mewlana jalalidin rumi konyada bu dunya bilen widalashti. «mesnewi» namliq meshhur esirini bizlerge miras qaldurghan mewlana jalalidin rumining wapat waqtigha didarlishish waqti dep qarilidighanliqi üchün, u kün «shebi arus (toy kéchisi)» déyilmekte.

■ 1760 – yili  17 – dékabirda 1479 – yili tüzülgenliki ispatlanghan «aztek kalindari» méksika sitida tépildi. 25 tonna éghirliqtiki xatire kalindar, bir quyash yilini toluq 365 künge bölgenliki üchün, arxéologiye saheside nahayiti zor ehmiyetke ige.

■ 1770 – yili  17 – dékabirda dangliq piyanist we muzikant ludwig wan bétxowén gérmaniyening bon shehiride dunyagha keldi.

■ 1830 – yili  17 – dékabirda jenubiy amérika qitesidiki 6 döletning qurghuchi rehbiri dep étirap qilinghan simon boliwar, 57 yéshida alemdin ötti.

■ 1903 – yili  17 – dékabirda rayt aka-ukilar tunji motorluq ayroplanni amérikining shimaliy karolina ishtatida uchurdi. ayropilan 12 sikunt dawamlashqan tunji qétimliq uchushida 37 métir yerge baralidi. shu künidiki eng axirqi sinaqta bolsa, ayropilan 59 sikunt boyiche uchushini dawamlashturup, 280 métirliq musapini bésip ötti.

■ 1965 – yili  17 – dékabirda birleshken döletler teshkilati (b d t), türkiyening qibrista herbiy heriket élip baralmaydighanliqi toghrisida qarar maqullidi. bu qararni ret qilghan türkiye, london we ziyorix ehdinamiliride orun alghan kapaletchi döletlik hoquqidin adaqqiche paydilinidighanliqini pütkül dunyagha jakarlidi.

■ 1980 – yili  17 – dékabirda türkiyening sidnéyda turushluq bash konsoli shariq ariyak we muhapizetchisi engin sewer ermen térrorluq teshkilati asala ezasi térrorchilar teripidin shéhit qilindi.