tarixtiki bügün: 13 – féwral
feray uz teripidin teyyarlanghan «tarixtiki bügün» namliq pirogrammimizning bügünki bölümi huzurunglarda...
1144077
- 1894-yili 13-féwral küni augusté we louis lumiéré qérindashlar, bir filim kamérasi bilen piroyéktorni bir yerge jem qilish arqiliq yasap chiqqan kino opératorining paténtini aldi. shuning bilen, körünüshlerni süretke alghili, tüzetkili we eks ettürgili bolidighan ehwal shekillendi. kino opératori arqiliq 1995 – yili ishligen tunji filimini yene shu yilning axirliri parizhda xelqqe bélet sétish arqiliq qoyup berdi. tarix bétidin orun alghan bu filim, zawuttin chiqqan ishchilarni we bir poyizning poyiz istansisigha yéqinlishishini mezmun qilinatti. filim körürmenlerge shundaq chongqur tesir qilghan idiki, körürmenler özini tutalmay kino zalini terk etmekchi bolghanidi.
- qibrista yashawatqan türklerning rumlar teripidin qetl qilinishidin kéyin, 1974 – yili 20 – iyul küni türkiye armiyesi qibrisqa qarita «tinchliq herikiti» ni qozghap, qibris arilida yashawatqan türklerning bixeterlikini kapalet astigha aldi. bu herikettin kéyin shimaliy qibrista, «aptonom qibris waqitliq hökümiti» quruldi. bu hökümetning mejlisi 1975 – yili 13 – féwral küni «qibris türk fédéral döliti» qurulghanliqini birdek awaz bilen élan qildi. mejliste «qibris türk fédéral döliti» ni qurush bayannamisi, «aptonom qibris türk hökümiti mejlisi» de hökümet bashliqi we fédéral döletning tunji jumhur reisi rauf dektash teripidin oquldi. 1983 – yili 15 – noyabir küni «qibris türk fédéral döliti mejlisi» birdek awaz bilen qarar maqullap, «shimaliy qibris türk jumhuriyiti» qurulghanliqini élan qildi. shuning bilen, hazirqi ismi meydangha keldi.
- 2009 – yili 13 – féwral küni ezerbeyjanliq shair we yazghuchi bextiyar wahabzade bakuda wapat boldi. 1925 – yili dunyagha kelgen, baku döletlik uniwérsitétini ela netije bilen püttürgen, 1980 – yili ezerbeyjan penler akadémiyesi ezaliqigha saylanghan wahabzade, 2001 – yili pinsiyege chiqqangha qeder uniwérsitétta oqutquchiliq qildi. wahabzade 1960 – yili bashlanghan «erkinlik heriketliri» ning bashlamchiliridin idi. u bu heqte 1959 – yili yazghan «gülistan» namliq shéirida, ezerbeyjan xelqi duch kelgen palaketlerni bayan qilghanidi. shu seweblik, u bir mezgil wezipisidin élip tashlanghan, sabiq sowét ittipaqining qattiq bésimlirigha duch kelgen bolushigha qarimay, erkinlik yolida kéchini kündüzge ulap, harmay – talmay küresh qildi, ezerbeyjan xelqi duch kelgen qiyinchiliqlar, musibetler téma qilinghan nurghunlighan eserlirini chet elge élip chiqip, neshir qildurdi, eserliride ezerbeyjan türkchisini eng pasahetlik tillar bilen ishlitishke alahide ehmiyet berdi, bu arqiliq ezerbeyjan xelqining hés – tuyghulirini eks ettürdi. shunga u ezerbeyjanda «xelq shairi» dep tilgha élinidu. wahabzade shéirliridin sirt yene, nurghunlighan hékaye, powést we chöchekler toplimini yazghan, bashqa eserlerni ezerbeyjan türkchisige terjime qilghanidi.
مۇناسىۋەتلىك خەۋەرلەر
tarixtiki bügün: 31 – dékabir
ilker tashqin teripidin teyyarlanghan «tarixtiki bügün» namliq pirogrammimiz huzurunglarda...
