un séghizi sezgürlüki késili

(doktor mehmet ucha)

un séghizi (unning kiraxmalini yuyup chiqiriwalghandin kéyin qépqalidighan élastik aqsil madda)  bughday, arpa, qara bughday qatarliq nurghun danliq mehsulatlarda bolidighan aqsilning bir türidur.

un séghizi sezgürlüki késilining kélip chiqish sewebliri:

üchey sistémisi éghir derijide buzulghan ehwallarda, üchey shilliq perdisining zeximinishige egiship un séghizi sezgürlüki késili otturigha chiqidu.

üchey un séghizini öz ichige alghan mehsulatlarni hezim qilishta qiynilidu. bu waqitliq yémeklik sezgürlüki bolghan un séghizi sezgürlüki késili qozghalghan waqitlarda otturigha chiqidu. un séghizi sezgürlüki késili üchey sistémisini qoghdash, kücheytish, ozuqluqni tengshesh we perhiz tutush arqiliq dawalashqa tégishlik késelliktur.

un séghizi sezgürlüki késilini un séghizidin perhiz tutush arqiliq dawalighili bolidu, qorsaq boshluqi késilini dawalashta bolsa, bir ömür un séghizidin perhiz tutushqa toghra kélidu.

un séghizidin perhiz tutush

un séghizidin perhiz tutush - terkibide héch un séghizi maddisi bolmighan uzuqluqlarni istémal qilish dégen uqumni bildüridu. bundaq qilish asan ishmu emes. eger bimarning qorsaq boshluqi késili yaki un séghizi sezgürlüki késili éghir bolsa perhiz tutushimu asangha toxtaydu.

un séghizi sezgürlüki késili

bughday, arpa, qara bughday, sulu we bu mehsulatlarning (nan, tort, péchine-pirenik, bolka, baklawa qatarliq) unidin qolgha keltürülgen barliq yémeklikler, arpa we yirik un qatarliqlar un séghizi sezgürlüki késilini keltürüp chiqiridu. qorsaq boshluqi bimarlirining suludin perhiz qilishi yaki yiraq turushi mesiliside ixtilap bardur.

un séghizidin perhiz tutushqa tégishlik bimarlar némilerni yéyishi kérek?

danliq ziraetler ichide gürüch, kömmiqonaq, qara bughday, berengge qatarliqlarning unliri we ulardin yasalghan mehsulatlarni istémal qilsa bolidu. bügünki künde, terkibide un séghizi  bolmighan danliq ziraetlerning unlirining bolushi qorsaq boshluqi bimarlirining ishini asanlashturmaqta. bir ömür un séghizidin perhiz tutushqa tégishlik qorsaq boshluqi késili bimarliri terkibide un séghizi bolmighan uzuqluqlarni tallap istémal qilsa bollidu.

terkibide un séghizi  bolmighan yémek – ichmekler:

• ichimlikler: qehwe, chay , ayran, gülsurux

• süt: yéngi süt, qoyuq süt, talqan süt, qétiq, qaymaq

• gösh, béliq, öy qushliri, bashqa déngiz mehsulatliri

• pishlaq: aq pishlaq, xam pishlaq, qashar pishlaq, qaymaq pishlaq.

• berengge we bashqa kiraxmal yémeklikliri: berengge, gürüch, terkibide un séghizi  bolmighan ügre

• danliq ziraetler: qonaq, gürüch we ulardin yasalghan mehsulatlar (mesilen, qonaq nan, qonaq umichi  dégendek ...)

• nan: peqet ruxset qilinghan un bilenla yasalghan nanlar (mesilen kömmiqonaq néni, qara bughday néni)

• un: kömmiqonaq uni, qara bughday uni, qicha uni, berengge uni, gürüch uni, purchaq uni, xasing uni, yangaq uni, yéssimuq uni, bularning barliq kiraxmalliri.

• köktatlar: barliq köktatlar, purchaq, yéssimuq qatarliq purchaq türidikiler

• méwe - chiwiler: barliq méwiler, barliq méwe sherbetliri

• may:  sériq may, zeytun yéghi, xasing yéghi, yer yangiqi yéghi qatarliq maylar.

• shorpa: öyde un - xuruchsiz étilgen barliq shorpilar

• tatliq - turumlar: hesel, murabba, shéker, shakilat, sütlach qatarliq unsiz tatliq – turumlar.

• bashqilar: tuz, qarimuch, pinne, zenjiwil, darchin, soda, qicha, zeytun yéghi, qizilmuch, pemidur qiyami.

 un séghizidin perhiz qilishta bimarlarning istémal qilishigha bolmaydighan uzuqluqlar:

• ichimlikler: ishqarliq qehwe, terkibide un séghizi  maddisi bolghan bezi ösümlük chayliri

• süt: shakilatliq sütler, kélish menbesi éniq bolmighan qaymaqlar

• gösh, béliq, öy qushliri, unluq terkibler bilen teyyarlanghan gösh, béliq qatarliqlar.

• pishlaq: terkibide danliq mehsulatlar bar pishlaqlar

• berengge we bashqa kiraxmal yémeklikliri: barliq makarna, ügre türliri

• danliq ziraetler: bughday, arpa, qara bughday, sulu, képek, bulghur

• nan: aq nan, barliq bughday, arpa, qara bughday, sulu we bulghur nanliri.

• un: bughday uni, arpa uni, qara bughday uni, sulu uni, tériq uni

• köktatlar: un séghizini öz ichige alghan terkibler bilen teyyarlanghan köktatlar.

• méwe - chiwiler: bezi ishqarliq méwe we méwe sherbetliri, un xuruchliri arilashturup teyyarlanghan bezi quruq méwiler.

• may: ishqarliq maylar

• shorpa: tarhana, ügre, qoy, kala qatarliqlarning ichki ezaliridin yasalghan her xil ishqarliq we teyyar shorpilar.

• tatliq - turumlar: baqlawa, rewani, un halwisi, tulumba, shöbiyet qatarliqlar.

• bashqiliri: pemidur qiyami, yawa turup, échitqu

 bezi yémekliklerning terkibide un séghizi bar. shunga éhtiyat qilishqa we tekshürüp istémal qilishqa toghra kélidu.

• xushpuraq we tétitqu arilashmiliri

• kiraxmalliq yémeklikler,

• terkibide köktat aqsili bar yémeklikler,

• «salam sujuq» qatarliq mehsulatlar,

• qiyamlar,

• béliq mehsulatliri,

• uruqlash üchün teyyarlanghan ishqarliq yémek-ichmek mehsulatliri,

• teyyar yémeklikler ,

• konsérwalar,

• tatliq - turumlar.