kapitanning sayahet xatirisi - istanbul (2)...

türkiye awazi radiyosi: sayahet kémimiz «seyyah»ning hörmetlik yoluchiliri, biz hazir istanbul wilayiti tewelikige kirduq. yolimizni déngiz arqiliq dawamlashturuwatqan bolghachqa, bizning bu yerdiki chégralarni körüshimiz mumkin emes - elwette. biz bügünki seylimizni istanbulning qara déngiz boyidiki eng yiraq chéti aghwadin bashlaymiz. aghwa sheher merkizige bérishtin burun, yolimizning üstidiki kémilerning kem bolsa bolmaydighan békiti — kadirgha qoltuqini körüp ötüp kétimiz.

biz kadirgha qoltuqigha qarap ilgirilewatqan bu yönilish, tebiet teminligen özgiche güzellik we heyran qalarliq nersilerge tolghan. tebietsöyerler yaxshi köridighan jaylarning aldinqi qataridin orun alidighan kadirgha qoltuqi, istanbulgha yéqin eng yaxshi sayahet chédiri tikishke bolidighan rayonlarning biri hésablinidu. u yene qiyinliq derijisi otturahal we yuqiri bolghan piyadiler yollirinimu öz ichige alidu. kadirgha qoltuqining uzun yillar jeryanida shamal we dolqunlar shekillendürgen pelempeysiman tashliri dangliq. siler bir azdin kéyin köridighan bu qiya tashlar, hem orunlishishi hem pelempeysiman shekli bilen kishige qedimki dewr tiyatirxanisini eslitidu. shundaq, yétip kelduq! tebietning bu ajayip sowghisi köz aldinglarda turmaqta! u heqiqetenmu qedimki tiyatirgha oxshaydu, shundaq emesmu? bu menzirini quruqluqtin kélip körüshni xalaydighanlarni ongghul – dongghul musheqqetlik piyadiler yoli kütmekte. biz sayahet kémimiz «seyyah» bilen sayahet qiliwatqan bolghachqa, tebietning bu séhriy küchke ige nadir esirini déngizdin körüsh pursitimiz bar. bu bixeter we dolqunsiz qoltuq qara déngizdiki bixeter halda su üzüshke bolidighan jaylarning biri. shundaq, u xatirjem halda chédir tikkili bolidighan, héchqandaq bina – qurulush yoq, tebiet bilen yalghuz qélishqa eplik makan.

bu yerdin kilimli qoltuqigha qarap yolgha chiqayli. kilimli qoltuqi, xuddi kadirgha qoltuqigha oxshashla, perqliq shekillerdiki heyran qalarliq qiya tashliri bilen kishilerning diqqitini tartidu. bu yerde chédir we köchme chédirlirini tikishke, piyade yol yürüsh, dala tamiqi teyyarlap yéyish yaki ajayip güzel menzirilerni süretke tartqili bolidu. qilmaqchi bolghan ishinglargha qarar qilish silerning ilkinglarda! gerche kilimli qoltuqi shamalliq, süyi dolqunluq bolsimu, emma uning turxun renglik déngizi bilen ésil qumluq sahili kishilerni özige jelip qilidu. bu qoltuqta, kesipiy xadimlarning hemrahliqida nepeslinish qutisi yaki uningsizmu sugha shungghup, heywetlik su asti dunyasini yéqindin közetkili bolidu. yene kilimli qoltuqining kün chiqish we kün pétish peytliridiki menziriliriningmu özgiche ikenlikini qoshup qoyayli. bir az ilgiri bu yerning shamalliq qoltuq ikenlikini éytqaniduq. chédir tikidighanlarning ot yaqqanda alahide diqqet qilishi we chédirini mustehkem qéqilghan qozuqlargha baghlishi kéreklikini yene bir qétim eskertip öteyli.

emdi aghwaning merkizige barayli. aghwa omaq, temkin we tebiiy güzelliki bilen alahide közge körünerlik sheher bolup, ikki deryaning otturisigha jaylashqan. bu yerde nechche ming yillar boyiche hititlar, frigyanlar, rimliqlar we osmanlilar qatarliq nurghun medeniyetler yashap ötken. arxéologiyelik qézishlar, kishilerning tarixtin burunqi dewrlerdimu aghwada yashighanliqini körsitip berdi. kélinglar, emdi göksu deryasi boylap seyle qilip, yaghach supilarning sayisida kishini goya deryaning üstidila turuwatqandek hés qilduridighan qehwexanilarning biride bir istakandin chay ichip kéleyli. ishininglarki mexmeldek yapyéshil ösümlüklerning astida jimjitqine éqiwatqan bu derya, silerning barliq bésiminglarni yoqitidu. eger bu güzel lehzilerning mudditini uzartmaqchi bolsanglar, derya boyigha qatar – qatar qilip sélinghan kichik – kichik méhmanxanilar yaki yéza öylirining biride tursanglarmu bolidu. bir kéme sayahitige qatnishish arqiliq güzel turalghu jaylirini yéqindin körgili bolidu.

aqchakese yézisini körmestin bügünki seylimizni axirlashturmayli. chünki bu aghwagha yéqin yerge jaylashqan déngiz qirghiqidiki omaqqine yézining qoltuqi we uzun déngiz qirghiqi intayin jelpkar. kishiler aqchakese déngiz sahilining ushshaq qumliri bilen téyiz déngizini yaxshi köridu. aqchakesede chédir tikip aram alsanglarmu, kepe öyler yaki köchme öylerde tursanglarmu bolidu. dolqunlarning awazini anglighach tebietning qoynida waqit ötküzüsh üstünglardiki barliq bésimlarni yéniklitidu.

bügün biz chong sheherlerning qalaymiqanchiliqliridin zérikkenlerni yapyéshil tebiiti, tebiiylikige dexli yetmigen qoltuqliri we tinch aqidighan deryasi bilen kütüwalidighan aghwada iduq. égiz we tik yarlar, déngiz süyi shekillendürgen qiziqarliq qiya tash shekilliri we ajayip menzirilerni arqimizda qaldurup, aghwadin ayrilidighan peytimiz keldi. sayahet kémimiz «seyyah» bilen ikkimiz qayta körüshküche silerge yaxshi bir hepte ötküzüshlarni tileymiz.