gén tartish küchi bolmighan muhitta qandaq heriket qilidu?

türk alem boshluqi sayahetchilirining xelqara alem boshluqi ponkitida élip baridighan ilmiy tetqiqatliridin birini génning tartish küchi bolmighan muhitta qandaq heriket qilidighanliqi teshkil qilidu.

döletlik alem qatnishi pirogrammisi dairiside türkiye jumhuriyiti qurulghanliqining 100 – ylliqi munasiwiti bilen alem boshluqigha ewetilidighan alem boshluqi sayahetchiliri alem boshluqi ponkitida uniwérsitétlar we tetqiqat orunliri teyyarlighan 13 xil sinaq élip baridu. bu sinaqlardin birini génning tartish küchi bolmighan muhitta qandaq heriket qilidighanliqi teshkil qilidu.

türkiye pen- téxnika tetqiqat orgini alem boshluqi téxnologiyeliri tetqiqat inistituti yéqinqi aylarda türk alem boshluqi sayahetchisining wezipe ötesh jeryanida élip baridighan sinaqlarni éniqlap chiqish üchün ilmiy tetqiqat élip bérilishini telep qildi.

bu heqte herqaysi uniwérsitétlar we tetqiqat orunliri nurghun layiheler toghrisida iltimas sundi. bu layihelerdin biri «mikro yer sharining tartish küchige dair génologiye tetqiqati» layihesi idi.

bu layihening nishani

bu layihedin tartish küchi bolmighan muhitning tesirige uchrighan, emma funkisiyesi téxi bayqalmighan génlarni hemde alem boshluqida qaysi immunitét hüjeyrilirining tartish küchining biwasite tesirge uchraydighanliqini CRISPR  gén inzhénérliqi usulliri arqiliq  éniqlap chiqishni meqset qilidu.

üsküdar uniwérsititi gén almashturush hüjeyre téxnologiyeliri tetqiqat merkizining dériktori doktor jihan tashtanning qarishiche, adem bedinidiki texminen 25000 génning tartish küchi bilen bolghan munasiwiti téxi toluq éniq emes iken.

bu layihe qandaq ishqa ashurulidu?

türk alem sayahetchisi wezipe öteshning aldi-keynide oxshimighan künlerde özidin qan ewrishkilirini toplaydu. u yersharigha qaytip kelgendin kéyin, bu ewrishkilerni tetqiqat merkizige tapshurup béridu. bu arqiliq  hüjeyrilerning, bolupmu immunitét hüjeyrilirining alem boshluqida qandaq heriket qilidighanliqi weularning rak qatarliq amillargha qarshi qanchilik derijide küresh qilidighanliqi közitilidu.

közligen netijige érishlse qandaq bolidu?

bu tetqiqatlar arqiliq insanlarning génlirigha yoshurunghan génlarning tartish küchi bolmighan muhit astida qandaq heriket qilidighanliqi éniqlap chiqilidu. eger alem boshluqi muhitida rak hüjeyrilirining téximu ünümlük öltürülidighanliqigha ait ispatlar tépilsa, alem boshluqi sayahitining tereqqiyatigha  egiship, alem boshluqigha chiqidighan bimarlar qisqa waqit ichide saqiyip kételeydighan sharait yaritilghan bolidu.

kelgüside saghlamliq sayahiti bilen alem boshluqi sayahitining bir gewdilishishi netijiside belki bimarlar xelqara alem boshluqi ponkitidiki doxturxanilarda dawalinalaydighan sharait yaritilishi mumkin.