muezzez ilmiye chigh

dunyadiki eng muhim sümershunaslardin birining türk ikenlikini bilemsiz?

muezzez ilmiye chigh 1914-yili tughulghan bolup, sümershunasliq sahesidiki dunyagha dangliq nurghun ilmiy tetqiqatlarning sahibidur.

muezzez ilmiye chigh anadoluning mol mezmunluq medeniyet tarixini tetqiq qilip, otturigha chiqirish meqsitide qurulghan til, tarix we jughrapiye penliri fakultéti sümershunasliq bölümini tunji türkümde püttürgenlerdin biri.

u enqere uniwérsititigha qarashliq bu fakultétini püttürgen chaghda, gérmaniyelik oqutquchisi uninggha uniwérsitétta qélish teklipini sunidu, emma u bu teklipni qobul qilmay, istanbul arxéologiye muzéyida ishleshke bashlaydu. bu qarar uning hayatidiki burulush nuqtisigha aylinidu. u taki 1973-yili pinsiyege chiqqangha qeder istanbul arxéologiye muzéyining mix pütükler arxipida ishleydu. u bu arxipta üch xil tilda yézilghan yetmish besh minggha yéqin pütükni tetqiq qilip, retlep chiqish üchün yillarche japaliq ishleydu. u sümer, aqad we hitit tillirida yézilghan onminglighan pütüklerni retlep,  tertip nomuri boyiche türlerge ayriydu we mix pütükler arxipini shekillendüridu.

hayatining köp qismini japaliq edebiy ijadiyet we ilmiy tetqiqat ishlirigha béghishlighan muezzez ilmiye chigh sekkiz kitab we nurghun maqale yazidu.

nurghunlighan xelqaraliq ilmiy tetqiqat mukapatlirigha érishken muezzez ilmiye chigh tetqiqatliri arqiliq  ismini peqet türkiye tarixiighila emes, dunya tarixighimu altun heripler bilen yazduridu.

 u pénsiyege chiqqandin kéyinmu ilmiy tetqiqat paaliyetlirini üzlüksiz dawamlashturidu we keng oqurmenliri üchün nurghun kitablarni yazidu. u sümer, hitit tarixi, ularning medeniyiti hem medeniyetlirining qimmiti yorutup bérilgen bu kitablarni hemme adem chüshinidighan we  yaxshi köridighan uslubta yazidu.

dunyadiki eng uzun yashighan shexslerdin biri bolghan  109 yashliq muezzez ilmiye chigh rohi hemishe yash türkiyening hazirqi zaman ziyaliysidur.