reqemlik dewrning süniy (mewhum) dunya tili

türkiye awazi radiyosi: lut (loot) qilish (reqemlik oyunlarda gheniymet élish), léwil atlash (oyunlarda pérsonazhni sewiye atlatquzushqa urunush), DM din uchur yollash (biwasite uchur, qarshi terepke shexsiy uchur ewetish) ... bu uqumlar yéngi ewladning mewhum dunyada ishlitiwatqan sözlirining peqet bir qismidinla ibaret. undaqta, ata – anilar perzentliri ishlitiwatqan bu uqumlardin qanchisining menisini bilidu? reqemlik dunyada bala terbiyelewatqan ata-anilar bu sözlerni qandaq öginishi kérek? reqemlik uqumlarni igilesh aililerge qandaq töhpe qoshidu?

* * * * *

intérnétning omumlishigha egiship, mewhum dunya hayatimizgha künséri ichkirilep kirip, yéngi bir alaqe tilini royapqa chiqardi. lut qilidu, léwil atlaydu, dostliri bilen DM arqiliq uchurlishidu. yéngi bir ewlad reqemlik dewrde mewhum dunyaning tilini ishletmekte. yéngi ewladning mewhum dunyada ishlitiwatqan tili ata – anilargha ghelite yaki menisizdek tuyulushi mumkin. bu sözler bilen ata - anilargha xitab qilinghanda, ular «bu sözler manga natonush, anglimaptikenmen», «men bu sözni tunji qétim anglidim» dégendek jawablarni béridu.

yash ewladlar bilen chonglarning yash perqi zorayghanséri, mewhum dunyada qolliniliwatqan tildin yiraqlishish shunche éghir bolidu. derweqe, bezi ata-anilar balilirining mewhum dunyada ishlitidighan tor béketlirinimu bilmeydu. ezeldin, feysbuk, istégram, twittér dégen atalghularni anglap baqmighanliqini bildürgen ata – anilarmu bar. halbuki, ata-anilarning balilirining mewhum dunyadiki heriketlirini nazaret qilishi üchün ishlitidighan tilini igilishi tewsiye qilinidu.

ijtimaiy taratqu we reqemlik bixeterlik maarip tetqiqat merkizi muawin reisi doktor lewent emmungil aililerge chaqiriq qilip: «reqemlik dewrde balilar istémal qiliwatqan tilni ulardin eng yaxshi shekilde ögineleymiz. bu tilni ular bilen birlikte ögensek, ulargha <bizning ularni qedirleydighanliqimiz we ular bilen bille ikenlikimiz>ni hés qilduridu» deydu.

undaqta, balilar istémal qiliwatqan uqumlarni bilishning aililerge qandaq paydisi bar? doktor lewent emmungil bu heqte: «néme üchün öginishimiz kérek? dégen mesilige kelsek, bu yerdiki muhim nuqta, ular bilen saghlam alaqe ornitish. chünki biz ularning dunyasidin ayrilip qalmasliq üchün, ularning istémal qilidighan tilini öginishimiz we bilishimiz kérek» deydu.

mutexessisler, bu xil alaqining yene aile ichi rishtinimu kücheytidighanliqini tekitleydu.