sérgiy surowikin we weyran qilish istratégiyesi

sérgiy surowikin we weyran qilish istratégiyesi

küntertip we analiz (11)

(jan ajun)

«küntertip we analiz» namliq pirogrammimizning bügünki bölümide siyaset, iqtisad we jemiyet tetqiqatliri fondi jemiyiti «SETA» ning tashqi siyaset tetqiqatchisi jan ajun teripidin teyyarlanghan «sérgiy surowikin we weyran qilish istratégiyesi» témiliq analizni diqqitinglargha sunimiz.

***** ** **** *** *** ****

rusiyening ishghaliyetke urunushi bilen bashlanghan rusiye-ukraina urushi pütün süriti bilen dawamlashmaqta. texminen ming kilométirliq aldinqi sep liniyeside terepler dawamliq bir-birini hujum nishani qilmaqta. yéqinqi bir nechche hepte ichide, ukraina armiyesining xarkiwni qayturup élishi bilen hasil qilghan meniwi heriketlendürgüch küchini, rusiye tengpunglashturghandek qilidu. buningda rusiye qomandani sérgéy surowikinning ukraina urushigha rehberlik qiliwatqan birleshme herbiy qisimning qomandanliq wezipisige teyinlinishidin kéyin, rusiyening süriyediki bir qisim weyran qilish taktikilirini ukraina urushigha yötkishi ünümlük bolghandek qilidu.

 ukraina urushi toqquzinchi éyigha qedem qoyghan emdiki weziyette  urushning rusiyege nisbeten yaxshi dawamlishiwatqanliqini tilgha élish heqiqeten qiyin. chaqmaq herikiti arqiliq kiyéwni alqangha chüshürüsh nishani omumiyüzlük ishghaliyet urunushi axirida qolgha chüshürülgen jaylarni qoghdash tirishchanliqigha aylinip qaldi. bolupmu xarkiwda duchar bolghan chong meghlubiyet yadroluq meniwi üstünlükning ukraina armiyesige ötüp kétishini emelge ashurdi we rusiye qisimlirining rohiy keypiyati töwenlep ketti. qisqa waqit ichide xérsonningmu qoldin kétishi mumkinliki heqqide munaziriler bashlandi. lékin putin axirida muhim heriket qollinip, meydandiki  urushqa rehberlik qiliwatqan qomandanni we ishlitiwatqan istratégiyeni özgertti.

rusiye dölet mudapie ministirliqi ukrainada urush qiliwatqan qisimlarni öz ichige alghan «birleshme herbiy qisim qomandanliq ishtabi» gha özgertish  kirgüzdi. rusiye hawa armiye qomandani sérgéy surowikin ukrainada urush qiliwatqan eskerlerning yéngi qomandani bolup teyinlendi. surowikin 1990 - yillirida tajikistan we chéchiniyediki toqunushlarda wezipe ötigen bolup, esli uning dangqini chiqarghini süriye urushi bolghan idi.

rusiye 2015-yili 9-ayda süriyening ichki urushigha biwasite ariliship, süriye pirézidénti beshshar esedni aghdurulushtin qoghdap qalghan bolup, gerche ruslar süriyede térrorluq teshkilati daéshqa qarshi küresh üchün ichki urushqa qatnashqanliqini jakarlisimu, asasen dégüdek öktichilerni hujum nishani qilghan idi. sérgéy surowikin süriyede rusiye hawa armiye qomandani bolup wezipige teyinlengen we «scorched earth» «köygen zémin» dep atilidighan éghir bombardiman arqiliq weyran qilish istratégiyesini yolgha qoyghan idi. buningdiki asasliq meqsiti pütkül ul- eslihelerni weyran qilish arqiliq düshmenni teslim bolushqa mejburlash yaki munasiwetlik rayonni kishilerdin xaliylashturup, herbiy ghelibini qolgha keltürüsh idi. süriyede minglighan puqralar bu hawa bombardimanida jénidin ayrilghan idi.

surowikin süriyediki wezipisidin kéyin, 2017-yili noyabirda rusiye hawa we alem qatnishi idarisining bashliqi boldi. emdilikte bolsa, ukraina urushining asasliq qomandanigha aylandi. bu qarar chéchen rehbiri ramazan qadirow we rusiye merkezlik yallanma eskerler shirkiti wagnér guruppisining qurghuchisi yéwgéni prigojin teripidinmu xushalliq bilen qarshi élindi. surowikin wezipige teyinlengendin kéyin, rusiyening urush istratégiyesi özgirishke bashlidi. birinchi bolup, yétekchi bashqurulidighan bomba we kamikazé uchquchisiz ayropilanlar ukrainaning ul- eslihelirini weyran qilish üchün ishlitilishke bashlandi.

ukraina pirézidénti zélinsikiyning bildürishiche, ukrainaning éléktr eslihelirining kem dégende %30 i bu xil hujum sewebidin weyran bolghan. bu istratégiye yene aldinqi septiki ukraina armiyesining righbet küchige zerbe berdi. yene bir tereptin, zapas eskerlerning aldinqi sepke yötkilishi bilen ruslarning adem küchi jehette qoli kücheydi.  aldinqi septiki ul- eslihelerning hujum nishani qilinishi, ukraina eskerlirining ruhi üstünlükinimu weyran qilishqa bashlidi.

axirida, surowikinning teyinlinishi we yéngi istratégiyening yolgha qoyulushi bilen, rusiye qisimliri burunqi tertipsiz körünishidin qutulushqa bashlidi. gerche rusiye qisimliri hazirmu mudapiede turuwatqan bolsimu, héch bolmighanda xérson qatarliq 1000 kilométir liniyede téximu yaxshi berdashliq bérishke bashlidi. lékin omumen qilip éytqanda, rusiye qisimlirining yétersizlikliri dawamlashmaqta. bolupmu gherb döletliri teminligen qoral sistémisi aldida, rusiye qisimlirining öz üskünilirini oxshash sürette almashturush iqtidari ajiz ehwalda qaldi. uning üstige qish aylirining kélishige egiship, her ikki terep üchün téximu qiyin bir mezgil bashlinidighandek qilidu.