tebiiy witamin D ning menbeliri

(doktor mehmet uchar)

witamin D dégen néme?

witamin D insanlarning salametliki üchün intayin muhimdur. witamin D organizimda cheklik asasta ishlepchiqirilidu we saqlinidu. künning ultra binepshe nuri witamin D ning eng küchlük menbesidur. yéterlik ultra binepshe nurgha érishelmeslik we uning tére bilen uchrishishining tosqunluqqa uchrishi, witamin D ning birikishi yétersiz bolushini keltürüp chiqarmaqta.

witamin D mayda ériydighan witaminlarning biri bolup, saqlanghandin kéyin bedende 3-4 ay turalaydu.

witamin D ning qandaq shipaliq roli bar?

witamin D ning bedendiki shipaliq roli nahayiti köptur.

• saghlam söngek we chish,

• immunitét, ménge we nérwa sistémisining saghlamliqini qollash,

• insulin sewiyesini tengshesh we diyabit késilini bashqurushni qollash,

• öpke iqtidarini, yürek qan tomur sistémisining saghlamliqini qollash.

• witamin D rakning yétilishide rol oynaydighan génlar bilen özara tesir körsitidu.

witamin D kemliki, balilardiki raxit késellikige oxshighan söngekning özgirishini, chonglarning söngek we muskul ajizliqini keltürüp chiqiridu.

witamin D kem bolghanda qandaq alametler körülidu?

witamin D kemlikning alametliri chüshkünlük, söngek aghrish, daim wirus bilen yuqumlinish, zukam we harghinliq qatarliq alametlerni ipadileydu.

witamin D ning éship kétishining alametliri bolsa, witamin D ning heddidin ziyade köp qobul qilinishi, beden éghirliqining ixtiyarsiz we téz chüshüshi, harghinliq, zaman we makanni ayrish éngining qalaymiqanchiliishishi, qusush yaki qewziyet qatarliqlar sheklide ipadilinidu.

witamin D qobul qilishning yolliri qaysilar?

witamin D ning menbeliri quyash, melum yémeklikler we witamin D toluqlimiliri qatarliqlarni öz ichige alidu.

aptapqa qaqlinish, witamin D ning eng muhim tebiiy menbesidur. quyash bilen térimiz muwapiq waqitta we uyghun shekilde uchrashqanda, térimizdiki bir maddidin yene bir madda hasil bolidu. bu aldi bilen jigerge, andin börekke yétip bérip , aktip shekli bolghan witamin D3 qa aylinish arqiliq shipaliq rolini jari qilduridu.

witamin D qaysi yémekliklerde tépilidu?

terkibide witamin D mol bolghan yémeklikler:

1 - may terkibi mol béliqlar: salmon béliqi, sardin béliqi, kerkidan béliqi, qilich béliqi, tunna béliqi, makél béliqi qatarliq may terkibi mol béliqlar.

salmon béliqi, witamin D ning mislisiz menbesi bolup, ottura hésab bilen, 100 giramliq qachida 526 IU witamin D bardur.

saqlash we toshush qulayliqliqi jehette konsérwaliq tunnus béliqimu daim yaxshi körülidu.

2 - tuxum sériqi

tuxumning aq qismida aqsil mol bolidu, sériq qismida bolsa yéterlik miqdarda witamin D bardur.

3 - apélsin sherbiti,

4 - béliq méyi,

5 - süt we süt mehsulatliri: kala süti, qétiq we sériq may,

6 - terkibide witamin D bar bolghan méwe – chéwe we köktatlar,

witamin D ning ösümlük menbeliri intayin chekliktur. buning ichide brokkoli,  berengge we sewzide, méwe – chéwiler arisida bolsa alma, banan, badam, yéssimuq we bughday nénidimu yéterlik miqdarda witamin D bardur.

7 - kala göshi jigiri,

8 - toxu,

9 - qizil gösh,

10 - tebiettiki kün nuri chüshidighan yer mediki.

yer mediki, insanlargha oxshash witamin D ni quyash arqiliq biriktüreleydighanliqi üchün, terkibide witamin D bolghan yémekliklerning yaxshi menbesidur. birdinbir perqi shuki, yer mediki witamin D2  ishlepchiqiridu, insanlar bolsa witamin D3 ishlepchiqiridu. adem bedini witamin D din köngüldikidek paydigha érishish üchün, witamin D3 ke éhtiyaji bardur. shu wejidin, yer medikidin qobul qilinghan witamin D2 ning ünümi witamin D3 bilen oxshash bolmaydu.

witamin D kémiyip ketkende körülginidek, witamin D ning éship kétishimu bezi késelliklerni keltürüp chiqirishi mumkin. witamin D heddidin ziyade köp istémal qilinghinida, qanda kaltsiy yighilip qalidu. börekke tash chüshüsh, yürek we börek zeiplishish, witamin D ni köp istémal qilish netijiside körülidighan késelliklerdur.