siyez bughdiyi heqqide némilerni bilisiz
didem öztashbashi teripidin teyyarlanghan «biliwéling» namliq pirogrammimizning bügünki sanida «siyez bughdiyi» heqqidiki uchurlarni siler bilen ortaqlishimiz.
künimiz bughdiyining kélip chiqish menbesi dep qariliwatqan «siyez bughdiyi»ning buningdin 10 ming yil ilgiri sherqiy jenubiy anadoluda yétishtürülgenlikini anglighanmidingiz?
bezi menbelerde körsitilishiche, 12 ming yil, yene bezi menbelerde körsitilishiche, 10 ming yil ilgiri uruqi élinghan siyez isimlik bir xil bughday türi, hazir biz ishlitiwatqan bughdayning kélip chiqish menbesi dep qarilidu. deslep sherqiy jenubiy anadoluda östürülgen siyez, zamanimizda eng köp kastamono rayonida térilidu.
hitit we frigyanlar terdin yétishtürülgen siyez bughdiyi deslepki chaghlarda hititche «zich» dep atilatti, waqitning ötüshige egiship bu söz siyezge aylandi. siyez bughdiyini bashqa bughday türliridin perqlendüridighan eng muhim alahidilik, gén qurulmisining 10 ming yildin buyan buzulmay dawamliship kelgenlikidur.
képiki az bir xil bughday türi bolghan siyezning terkibide hazirqi bughdaylargha qarighanda téximu köp witamin A, tömür, yopurmaq kislatasi we sinik bar. nurghun tetqiqatlar shuni ispatlidiki, hezim qilish asan bolghan siyez bughdiyi saghlamliq jehettimu üstün ewzelliklerge ige.
