erméniyening kélechiki

türkiye awazi radiyosi:  töwende, «yawroasiyagha nezer» namliq pirogrammimizning bügünki bölümide, abdresul ishaqow teripidin teyyarlanghan «erméniyening kélechiki» témiliq analizni diqqitinglargha sunimiz.

2020-yili, 10 –noyabir küni,  erméniye qarabagh urushida meghlup bolghanliqini étirap qilip, üch tereplik kélishim imzalidi. kélishim tüzülgendin buyan, erméniyede keskinliship ketken weziyet téxiche izigha chüshmidi. éréwanda öktichiler bash ministir nikol pashinyanning wezipisidin istépa bérishini telep qilip, namayish ötküzmekte. dölet bixeterlik we istixbarat küchlirimu, öktichilerni siyasiy özgirish qozghash jinayiti bilen eyiblep, türmilerge tashlimaqta. hökümetning tashqi ishlar, mudapie, maarip, ilim-pen we tenterbiye ministirliri wezipisidin istépa berdi. erméniye jiddiy ehwallargha taqabil turush  ministiri bilen emgek ministiri wezipisidin élip tashlandi. birqanche parlamént ezasi  bilen yuqiri derijilik biyurokratlar özlirining xizmitidin ayrilghanliqlirini bildürdi. ezerbeyjandin erméniyege qéchip ketken yüz mingdin artuq erméniye köchmenlirining mesilisimu, ériwandiki siyasiy krizisqa ilawe qilindi. bu özgirishlerdairiside, erméniyening kélechikining qandaq shekillinidighanliqiqiziq nuqtigha aylandi. 

erméniyede öktichiler, nikol pashinyan taki wezipisidin istépa bergenge qeder dawamliq namayish ötküzüshni qararlashturdi. pirézidént armén sarkisyanmu muddettin burunsaylam ötküzülüshini qollap, pashinyanni wezipisidin istépa bérishke teklip qildi. dölette bu özgirishler yüz bériwatqan mezgilde, gherb bilen rusiyeotturisida, erméniyening kélechikide söz sahibi bolush üchün riqabet keskinliship ketti.

21- noyabir küni, rusiyedölet mudapie, tashqi ishlar we sehiye ministirliri hem bashqa dairilerdin teshkil tapqanheyetéréwangha keldi. pashinyanning hakimiyet béshigha chiqishidin kéyin, éréwan- moskwa  munasiwetliriközge körünerlik derijide yirikliship ketkenidi. uda 44 kün dawamlashqan qarabagh urushi,rusiyening erméniyediki ornini mustehkemlesh pursiti boldi. gerche rusiyeheyitining asasliq küntertipi,  qarabagh weziyitini muzakire qilish bolsimu , emma arqa pilanda, erméniye hökümiti bilen bolghan munasiwetlerning kélechiki heqqidesöhbetötküzüsh ikenliki éniq idi.

rusiye tashqi ishlar ministiri lawrow, «taghliq qarabaghda ezerbeyjan bilen erminiye otturisidiki toqunushqa xatime bergenkélshimde rol oynimighanliqi üchün, amérika qoshma ishtatliribilenfiransiyerusiyedin renjidi.» teriqiside bayanat élan qildi. firansiye pirézidénti émmanuél makron, minsik guruppisining heriketke ötüshini we xelqara közitish küchining qarabaghda wezipe ötüshini telep qildi.

firansiye bashchiliqidiki yawropa döletliri «biz qarabaghning musteqilliqini étirap qilimiz» teriqiside bayanat élan qildi. eslide, pashinyanmu shundaq chaqiriqta bolghanidi. gherblikler axirqi özgirishtin kéyin, oyun sirtida qélishni xalimaywatidu.

erméniye 28 yilliq ishghaliyitining bedili süpitide, ezerbeyjangha 50 milyard dollar tölem töleshke mejbur. bu reqem, rayonning yer asti kanlirigha yetküzülgen ziyanni öz ichige almaydu, elwette.

bu özgirishlerdin shuni biliwélishqa boliduki, erméniyening hazirqi ehwali yaxshi emes. yéqin kelgüside, dölette qayta saylam ötküzülüsh mesilisi küntertipke kélishi mumkin.éréwan hökümitining, moskwa we parizhdiki ittipaqdashlirigha, her qaysi döletlerde yashawatqan bay diasporasighaishenmey, aldi bilen, her küni yüzlishidighan qoshniliri bilen bolghan munasiwetlirini normallashturushigha toghra kélidu. eger ermenler «büyük erméniye» we «atalmish ​​irqiy qirghinchiliq» dewaliridin waz kechse, qisqa waqit ichide, iqtisadiy ehwalini yaxshilash pursitige érishidu. erméniye türkiye arqiliq gherbke, giruziye arqiliq qaradéngizgha, ezerbeyjan arqiliq asiyagha échilidighan döletler bilen bolghan munasiwetlirini yéngi sewiyege yetküzeleydu. erméniyede burulush nuqtisi otturigha chiqiwatqan bir peytte, axirqi qarar yene erméniye xelqige aittur.