antaraktika bayqilishtin 300 yil burun sizilghan xerite - piri reis xeritisi

antaraktika bayqilishtin 300 yil burun piri reisning bu qitening xeritisini sizghanliqini anglighanmidingiz?

1929- yili topqapi sariyi qedimqi eserler muzéyigha aylanduruluwatqan esnada bir türküm tarixchilar kiyik térisige sizilghan ademni heyran qalduridighan bir xeritini uchratti. jughrapiye we xerite mutexessisi dangliq türk déngizchi piri reis teripidin 1513 – yili sizilghan, afriqa, amérika we jenubiy qutubni öz ichige alghan bu xerite küchlük ghulghula qozghidi. chünki, jenubiy qutub xeritining sizilishidin nurghun yillar kéyin, yeni 1818 – yili bayqalghanidi.

piri reis xeritisi zamanimizghiche yétip kelgen amérika qitesi orun alghan eng qedimiy xeritilerning biri hésablinidu. bu xerite osmanli kapitani deryayi (admirali) piri reis teripidin 1513 – yili sizilghan bolup, yawropa we afriqa qitesining gherbiy qirghaqlirini we jenubiy amérikining sherqiy qirghaqlirini körsitidu. u, kristof kolomboning bir xeritisini öz ichige alghan 20 menbeni birleshtürgen halda teyyarlanghan, 16 -  esir yawropa we musulman déngizchilirining jughrapiyege dair melumatliri mujessemlengen bir tarixiy höjjettur.

téximu muhimi, piri reisning xeritisi qitening muz astida qalghan déngiz qirghaqlirinimu körsitip béretti. emma, qite üstidiki muzlar xerite sizilishtin del 6 ming yil ilgiri érip bolghanidi.

tetqiqatchilar, bu xeritining dangliq türk déngizchi piri reis teripidin 1513 – yilida sizilghanliqini éniqlap chiqti. mahir déngizchi dégen nam bilen dunya tarix bétidin orun alghan piri reis, xeritichiliqqa meptun idi. piri reisning xeritisi afriqining gherbiy qirghaqlirini, jenubiy amérikining sherqiy qirghaqlirini we amérikining shimaliy sahillirini öz ichige alatti. antaraktikaning shimaliy sahilliri nahayiti etrapliq sizilghanidi. ademni hemmidin bek heyran qalduridighini bolsa, piri reisning bu qite bayqilishtin 300 yil ilgiri bundaq toghra bir xeritini sizip chiqqan bolushi idi. xerite buninggha ilawiten muzning astida qalghan déngiz sahillirinimu körsitetti.