amérika démokratiyesi néme üchün öltüridu?

amérika qoshma ishtatliri 1991-yildin buyan otturasherq we bir qisim afriqa döletlirige démokratiye élip kélish üchün heriket qilip kelmekte.

afghanistan, somali, iraq we süriye  amérikining bu démokratiyesidin eng köp niswésini aldi, amérika «démokratiye»élip kelgen döletlerde hazirghiche 5milyon kishining ölgenliki texmin qilinmaqta, amérika bu döletlerge démokratiye élip kélishtin ilgiri mezkur döletlerde ichki urush, qérindash qérindashni qetl qilidighan échinishliq hadisiler asasen yoq idi. afghanistandiki taliban bilen mujahit hökümetning toqunushi bolsa qérindashlar otturisidiki urush bolmastin belki siyasiy ghewgha idi.

somali ichki qalaymiqanchiliqtin qutulush üchün qolidin kélishiche heriket qiliwatatti, iraqta qandaqla bolmisun muqim tertip we tüzüm bar idi, iraqta amérika ilgiri sürgendek yadro we ximiyiwi qorallar yoq idi, amérika iraqta yadro qoralliri barliqini bahane qilip iraqqa hujum qozghap iraqni ishghal qiliwaldi, yillar ötkendin kéyin amérika herbiy emdarliri iraqta yadro qorallirining yoqliqini étirap qilishti.

nöwette amérika chomaqchisi térroluq teshkilati y p g ning wastisi arqiliq süriyegimu «démokratiye»élip kélishke urunmaqta. undaqta amérika démokratiye élip kelmekchi bolghan süriyening nöwettiki weziyitige qarap chiqayli:

buningdin bir nechche kün ilgiri ijtimaiy taratqularda 1 minut 17 sinkuntliq widéo tarqaldi, bu widéo süriyening shimaliy rayonida tartiliptu, xarabilikke aylanghan bir binaning ichide qolliri arqidin baghlanghan bir yash küchining bariche külüshke tiriship kürtche (kordche)mundaq deydu: - méni öltürmenglar, ötünüp qalay.

hayat bilen ölüm otturisidiki eng inchike siziqning del otturida turuwatqan bu yash, tolimu yumshaq we shepqetlik awaz bilen külümsirep, qolida qoral bolghan térrorchilargha qarap ölümdin qorqmaydighanliqini bildürüwatidu. eslide hayat-mamatliq peytte bir kishi yumshaq awazda emes peryad bilen gep qélishi kérek idi, lékin bu yash undaq qilmidi, ékranda qollirida qoral bolghan amérikining chomaqchisi y p g ning belgisini taqiwalghan ikki térrorchi ichidin simizraq kelgen biri qattiq achchiqlanghan halda kürtche  mundaq deydu: sen buyruqqa boysunmay we urushimizgha qatnashmay kürt xelqige asiyliq qilding, shunga asiyliqning bedili ölümdür, dégendin kéyin yashqa qaritip oqqa chiqiridu, arqidin yene bir térrorchimu oq chiqiridu. qalghan ömrining bashqilar teripidin xarab qilinmasliqini xalimighan bu yash qolliri baghlaqliq halette turupmu yüzini oqtin qachurmay külümsirgen halda ölümge seper qilidu.

amérika we barliq yawropa döletliri teripidin p k k ning kattibéshi abdullah öjalan «térrorchi»dep qarilidu. hetta, amérika öjalanning qolgha chüshürülüshi üchün türkiyege yardem qilghanidi.

amérika qoshma ishtatlirining chomaqchisi bolghan térrorluq teshkilati y p g özlirige boysunmighan kürtlerni yurt-makanliridin qoghlap özge yurtlargha sürgün qilmaqta. yurt-makanlirini tashlap kétishke unimighan yaki tashlap kételmigenlerni bolsa bu 20 yashliq balini öltürgendek rehimsizlerche öltürmekte.

men bu widéoni qayta-qayta körüp chiqtim, urush we térrorluq weqelirini yoritip bérishni meqset qilghan manga oxshash zhurnalistlargha mushuninggha oxshash  widéoni körüsh tolimu éghir kélidu. 27 yilliq kespiy hayatimda bu yigitning ölümidek yene ikki ölümge shahit bolup bolghanidim, biri 1994-yili bosiniye-girétsigowénada sirp térrorchiliri dirakachta bir ayalni perzentlirining köz aldida öltürüshige, yene birige  1999-yilning axirida bashlighan 2-chéchen-rus urushida shahit bolghanidim.  chénchiniyening paytexti giroznide quchiqida balisi bolghan bir ayalni rus eskerliri öltürmekchi bolghanda bu ayal külgenidi, bu bir ömürdin téximu uzun we éghir bolghan ikki yaki üch sikunt idi.

nöwette amérikining chomaqchisi bolghan térrorluq teshkilati y p g ning yurt-makanliridin kétishke mejburlighan kürtlerning sanining 700mingdin ashqanliqi texmin qilinmaqta. kürtlerge wakaliten térrorluq qilmishliri sadir qiliwatqan y p g we p y d süriyede omumiy nopusi 1 milyon bolghan kürtlerning 700mingini sürgün qilip boldi.

undaqta, p y  d – y p ge térrorluq teshkilatliridin qachqan kürtler qaysi döletttin panahliq tiliwatidu?elwette,  yawropa ittipaqi ezasi  bolghan gherb elliri teripidin «kürtlerge bésim siyasiti yolgha qoyup kéliwatqanliqi»ilgiri sürülgen türkiyedin panahliq tilimekte, igilinishche iraqning shimalidiki barzai hakimiyitidin panahliq tiligen kürtlerning sani 70ming etrapida iken. buningdin qalghan kürtlerning hemmisining türkiyedin panahliq tiligenliki chiqip turidu.

ilgiri süriyediki kürtlerning puqraliq hoquqi yoq idi, türkiye jumhuriyiti jumhur reisi rejep tayyip erdoghanning bash ministir chéghida esedke bésim qilishi netijiside, süriyelik kürtlerge puqraliq kartuchkisi we heq-hoquqlargha ige bolushqa bashlidi. erdoghan bu ishqa arilishishtin burun süriyelik kürtler nechche ming yilliq zéminida «musapir»halette yashaytti. süriyediki p y d-y p g ning zulumidin qachqan kürtlerning türkiyening her qaysi jaylirida bimalal iqamet qilalaydighanliqidin xeweringiz barmidi? ular her sahede erkin-azade ishliyeleydu yaki igilik yaritalaydu. süriyediki démokratik we kürt öktichilerning hemmisining merkez teshkilatlirining ishxaniliri istanbul bilen enqerde. kürt öktichilerning yawropa ittipaqi ezasi döletlerde yashash pursiti yoq. ular yawropaliq saqchilarning köz aldida p k k – y p g liqlarning hujumlirigha duch kéliwatiwatqan bolsa, kürt siyasetchiliri  ikkilenmey türkiyedin panahliq tiliyeleydu.

yuqiridikilerni nezerge alghinimizda mundaq sual tughulidu:« amérika démokratiyesi néme üchün öltüridu?»