mustemlikichilik insaniyetke qarshi ötküzülgen jinayettur
firansiye pirézidénti makron 1957-yili firansiye armiyesining aljiriyede mustemlikichilikke qarshi qozghalghan küreshni qollighan mawris awdin isimlik kishini öltürgen weqening jawabkarliqini qobul qilidighanliqlirini élan qildi.
türkiye awazi radiyosi xewiri: firansiye élsi sariyi aljiriyening mustemlikichilikke qarshi kürishi toghrisida bayanat élan qildi. bayanatta, aljiriye uniwérstétining matématika oqutquchisi we aljiriyening musteqilliqi üchün küresh qilghan mawris awdinning yoqap kétishining, 61 yildin buyanqi aljiriye urush tarixining qarangghuluqta qalghan bir sehipisi ikenliki bildürüldi.
bayanatta, pirézidént makronning mezkur weqeni éniqlash waqtining yétip kelgenlikige qarar qilghanliqi eskertilip: «pirézidént makron mawris awdinning özining öyide tutqan eskerler teripidin qiyin-qistaqqa élinip öltürülgenlikini yaki ölgiche qiyin-qistaq qilinghanliqini, firansiye döliti namidin qobul qilidu» déyildi.
bayanatta yene mundaq déyildi:
«pirézidént makron aljiriye urushi jeryanida yoqap ketkenler heqqidiki barliq dölet arxiplirining erkin halda tekshürülüshini we mexpiyetlikini emeldin qalduridighan qanun maddisining tüzülüshini ümid qilidu. yoqap ketkenlerge munasiwetlik heqiqetlerning ashkarilinishigha hesse qoshidighan hemme kishini hemkarlishishqa teklip qilidu.»
1956-yili firansiye parlaménti chiqarghan bir qanun bilen, eyni waqitta firansiyening mustemlike zémini bolghan aljiriyede xewpsizlik küchlirige jemiyet amanliqini saqlash meqsitide keng hoquq bérilgen idi. musteqilliqni qollaydighan minglarche kishining jénigha zamin bolghan bu qanun maddisi bilen, nurghun kishi yoqap ketkenler tizimlikige kirgüzülgen idi. firansiye armiyesi eyni waqitta, mawris awdinning türmidin qachqanliqi toghrisida uchur tarqatqan. 1962-yili chiqirilghan omumiy kechürüm qanuni netijiside mawris awdin délosining üsti yépilghan idi.
ayali we üch perzenti bolghan mawris awdinning yoqap kétish weqesi, firansiye armiyesi aljiriyede ötküzgen jinayetning simwolluq dewasi dep qarilatti.
sabiq pirézidént fransua oland 2014-yili élan qilghan bayanatida, mawris awdinning ilgiri sürülüp kéliwatqandek armiyening qolidin qachmighanliqini, tutup turuluwatqan merkezde öltürülgenlikini qobul qilghan idi.
pirézidént makron 2017-yili féwral éyida sözligen bir nutqida: «mustemlikichilik insaniyetke qarshi ötküzülgen jinayettur» dégen idi.
