تورکیه پنجره‌سیندن اورتادوغو (2018/03)
آمریکانین 2003-جی ایلده عراقی هئچ بیر حاق‌لی اساسا سؤیکنمه‌یه‌رک ایشغال ائتمه‌سین‌دن بو یانا دولت قوروم‌لاری و اجتماعی نفوذو یئنی‌دن تسیس ائدیلممیش‌دیر
تورکیه پنجره‌سیندن اورتادوغو (03)
2018 عراقدا سئچیم ایلی اولا‌جاق. آنجاق آمریکانین ایشغالین‌دان بو یانا عراقدا کئچیریلن سئچیم‌لری همیشه بؤیوک بحران‌لار تعقیب ائتدی.
البته، تکجه بو فاکدا باخا‌راق بیر عمومیلشدیرمه آپارماق دوغرو دئییل. آنجاق، داعشین یان کئچیلمه‌سی عراقدا پروبلئم‌لر تامامیله حل ائدیلمیش دئییل. بو سببله، 2018ده ده عراق یاخین‌دان تعقیب ائدیلمگی حاق ائدیر.
عراقدا سئچیم‌لر و ثابت‌لیک
آمریکانین 2003-جی ایلده عراقی هئچ بیر حاق‌لی اساسا سؤیکنمه‌یه‌رک ایشغال ائتمه‌سین‌دن بو یانا دولت قوروم‌لاری و اجتماعی نفوذو یئنی‌دن تسیس ائدیلممیش‌دیر. سئچیم‌لر دئمک اولار کی، "مونتظم" فاصیله‌لرله آپاریلماسینا باخمایا‌راق، ایشغال سونراسی سیاستین ائتنیک و مذهبی خط‌لر اوزرینده یئنی‌دن قورولماسی، سیاست قورومونون حل ائدیجی و اوره‌تیجی بیر آکتور اولماق‌دان ضیاده موجود موناقیشه‌لری قیزیش‌دیران بیر کیفیت قازانماسینا سبب اولدو. بو سببله، هاراداسا ایشغال سونرا هر سئچیم فرق‌لی تیپده و بیر-بیرین‌دن آغیر بحران‌لار تعقیب ائتدی.
2005 سونوندا کئچیریلن سئچیم‌لردن سونرا اؤلکه 2006دان اعتباراً مذهبی کاراکتری آغیر باسان بیر ایچ ساواش‌یه سوروکلندی. 2010 سئچیم‌سین‌دن سونرا سوننی-شیعه قوطوبلشمه‌سی مجلیسده آرتارکن، دؤورون باش ناظیری نوری مالیکی‌نین سوننی عرب‌لری یادلاش‌دیران سیاست‌لری اجتماعی ناراحات‌لیق ذیروه نقطه‌سینه چیخاردی. 2014دکی سئچیم‌دن بیر مدت سونرا ایسه داعش سالدیریلاری ایله اؤلکه خاراب اولدو.
یقین کی، 2018 ده چوخ فرق‌لی اولمایا‌جاق. اصلینده، ایلک باخیشدا منظره او قدر ده غمگین دئییل. گلینن نقطه‌ده داعشین عراق‌داکی وارلیغی ان آزین‌دان گؤرونوشمه‌ده سونا چاتمیش وضعیتده.
شما‌لی عراقدا آپاریلان موستقیل‌لیک رفراندومون‌دان سونرا باش ناظیر حیدر عبادی‌نین بؤلگه‌سل گوج‌لری ده آرخاسینا آلا‌راق آتمیش اولدوغو آددیم‌لار، بغدادی اربیل قارشی‌سیندا 2003دن بری ان گوج‌لو موقعیتینه گتیردی. اوسته‌لیک، بوتون بو پروبلئم‌لر ایچری‌سینده عراق حکومتی نفت گلیرینی آرتیرماغی باجاردی و بؤیوک ساواش خرج‌لرینه باخمایا‌راق آیاقدا قالا. بو گؤستریجی‌لره باخدیقدا، 2014ده باش ناظیر مقامینا اوتوراندا داغیلماق عذره اولان بیر اؤلکه‌نی ایداره ائتمک مجبوریتینده قالان حیدر عبادی‌نین دؤرد ایللیک دؤورو چتین کئچسه ده کیتابچاسیندا اؤنملی اوغورلار وار.
اما بو بولانلیق لوحه‌نین بیر ده دیگر اوزو وار. اولا، بغدادین هم ترورلا هم ده بؤلوچو طلب‌لرله موباریزه پروسسی چوخ آسان کئچمه‌دی. بغدادین عراق سیاستینده چکی‌سی‌نین نه قدر آرتدیغی فرق‌لی بیر سواللا سورغو-سوال اولونما‌لی‌دیر. گوج‌لنن بغداد، یوخسا بغداد اوزرینده تأثیرلی اولان و هر بیری دولت ایچینده دولت کیمی داورانان آلت قروپ‌لارین اتفاقی، یوخسا؟
یاخین‌لاشان سئچیم اؤنجه‌سی سیاسی تارازلاشدیریر
عراق پارلامنتی، 12 می 2018ده سئچیم کئچیریله‌جگینی اعلان ائدیب. بو گونه قدر عراقدا سئچیم‌لر عمومیتله تاخیره سالینیب و پلانلاشدیردیغین‌دان ان آز 6 آی سونرا کئچیریلیب. اما بو شکیلده تام تاریخ اعلان ائدیلدیک‌دن سونرا سئچیم‌نین تاخیره سالیندیغی گؤرولمه‌دی. آنجاق سئچیم‌لرین و سیاستین تالعیینی تأثیر ائدن حل ائدیجی تارازلیق‌لارا دایر چوخسای‌لی جاواب‌سیز سوال وار.
بو سوال‌لاردان ایلکی، عراقی اوّل داعشدان سونرا دا بؤلوچو طلب‌لردن آزاد ائتدیگی عراق‌لی شیعه عرب‌لر آراسیندا گئنیش قبول گؤرن حشدی شعبی یئنی سیاسی دؤوردکی رولونون نه اولا‌جاق. آیت الله علی سیستانی‌نین سیلاح‌لی قروپ‌لارا قارشی چاغیریشلاریندان سونرا چوخسای‌لی قروپ سیلاح‌لاری تحویل وئرمه‌یه و وطنداش سیاسته آتیلماغی اوستون توتماغا باشلادی. اونوتمایاق کی حشدی شعبی بیر مدت‌دیر عراق ساوونما ناظیرلیگی دامی آلتینا آلینمیشدی. یعنی، قانونی بیر قوروم حالینا گلمیشدی و بونون عضو‌لری ده آرتیق دولت‌دن معاشینی آلان بیر امنیت ایشچی‌سی ایستاتوسوندا. بو سببله، تشکیلاتی وارلیغی دییشمیش اولا بیلر. اما منسوبلوق عینی شکیلده آسان‌لیقلا دییشمیر.
ایکینجی سوال، سوال سوننی عرب‌لرین نئجه یئنی سیستمه اینتقراسیون ائدیله‌جگی مسئله‌سی. آمریکانین عراقدا بعث پارتیسی‌نین یان کئچمه‌سین‌دن بری حلّ ائدیلمه‌ین بو پروبلم سون 15 ایلین ان مورککب حالینی آلیب. قدیم بعثچی‌لرین بیر قیسمی داعش ایله موباریزه‌ده اهمیت‌لی رول اوینادی. او جمله‌دن بعضی طایفه‌لار ده ائله‌دیر. آنجاق، سون اوچ ایل عرضینده سوننی عرب‌لر تام معنادا اتومیزه اولدولار. بیر قیسمی داعش طرفین‌دن ازیلیب. بیر قیسمی بغداد طرفین‌دن هله ده ترورچو کیمی گؤرونور. بیر قیسمی اؤلکه‌نی ترک ائدیب و خالق‌دان دستک ایسته‌یه‌جک، نه اوزلری نه ده گوج‌لری وار. بیر قیسمی بغداد ایله اتفاق ائتدی و حاضیردا ان گوج‌لو اولان‌لار بو دسته‌دکی‌لر.
آنجاق هاراسین‌دان باخیلسا باخیلسین سوننی عرب‌لرین بیلینن کئچمیش نماینده‌لری نه طایفه رئیس‌لری یانیندا نه ده سیاسی پارتی لیدرلری کونتکستینده اسکی گوجلرینه مالیک.
عراق کوردلر بؤلگه‌سل یؤنتیمی ایله ایلیشکی‌لر
سون اولا‌راق عراق‌لی کوردلرین گله‌جگی ده سورغو-سوال اولونما‌لی‌دیر. عراق کوردلر بؤلگه‌سل یؤنتیمی‌دکی پارتی‌لرین بو ایل یگانه سئچیمی یوخ‌دور. عراق کوردلر بؤلگه‌سل یؤنتیمی‌دکی بؤلگه‌سل پارلامنت و پرزیدنت سئچیمسی عراق باشین‌داکی سئچیم‌دن چوخ داها آغیر کئچه‌جک و کوردلر اوچون داها اهمیت‌لی. لاکین، 16 اوکتوبردان سونرا بغداددا اولان بیتن شئی‌لر عراق کوردلر بؤلگه‌سل یؤنتیمی‌نی داها چوخ تأثیر ائدر حالا گلدی. کوردلر، 2003-2010 آراسیندا بغدادداکی پروسئس‌لری ائتکیلیه‌بیلمه ظرفیتینی خصوصیله 2014دن سونرا ایتیردی‌لر. پارلامنت‌دکی کرسلو سای‌لاری اسکیلتمه‌یه‌جک اؤلچوده اولماسینا باخمایا‌راق، یئنی حکومتین بیر میلّی بیرلیک حکومتی اولماماسی حالیندا حل ائدیجی وظیفه‌لر آلما‌لاری چوخ گوج.
آنجاق بو بیر حقیقت کی، یئنی معادله‌لر نتیجه‌سینده عراق کوردلر بؤلگه‌سل یؤنتیمی‌نین بغداددا یئنی دئنگه گوچ‌لو اولما‌لی‌دیر. عکس تقدیرده فدرال بؤلگه‌داکی ایقتیصادی پروبلم‌لر داغیدیجی بیر حال آلا‌جاق.
عراقدا سیاستین اساس کاراکتری بئش ایلده بیر دییشمه‌یه باشلادی. ایچینه دوشدوگوموز دؤورده گوچلنمه‌یه چالیشارکن اؤز ایچینده ترانسفورماسیون کئچیرن بیر مرکزی حاکمیتی‌نین آغری‌لارینی یاشایاجاغیق. بو منظره، خوش نیت اولماغی چتینلشدیریر.
