تورک دیش پولیتیکاسینا باخیشلار (48)
تورک آخیمیندا یئنی آشاما
قیسا بیر مدت اول تورک آخیمی گاز بورو خطی پروژه‌سینین دنیزدن گئچن بؤلومو تاماملاندی. بیز ده بو هفته پروقرامیمیزدا تورک آخیمینین گلدیگی آشاما و تورک خاریجی سیاستینه یانسیمالارینی تحلیل ائدجییک.
قاراتکین اونیورسیته‌سی اولوسلارآراسی ایلیشکی‌لر بؤلومو خوجاسی دکتر جمیل دوغاچ ایپک‌ین قونو ایله باغلی دگرلندیرمه‌سینی سونوروق.
...
ایچینده اولدوغوموز گونلر، تورک دیش سیاستینین یئنی یؤنه‌لیمینی گؤسترن اوچ اولایا صحنه اولور. بونلاردان بیرینجی‌سی، "تورک آخیمی" آدی وئریلن اورتاق تورک-روس طبیعی گاز بورو خطینین ایلک بؤلومونون تاماملانماسی سببی ایله اؤتن گونلرده ایستانبول‌دا گئچیریلن تدبیردیر. ایکینجی‌سی ایسه، تورکیه جمهوریتی خاریجی ایشلر باخانی چاووش‌اوغلونون واشینگتون‌دا آمریکالی قونومداشی پومپئو ایله ائتدیگی گئنیش اؤلچولو گؤروشمه‌دیر. اوچونجوسو ایسه، آوروپا بیرلیگینین یوکسک سویه‌لی رهبرلرینین آنکارا سفرلری و تورک مقاملاری ایله تورکیه-آوروپا بیرلیگی ایلیشکیلری اوزرین‌ده‌کی دانیشیقلاری‌دیر. بیر نئچه گون فاصیله ایله باش وئره‌ن بو اوچ حادثه، تورک خاریجی سیاستینین "چوخ بوداق‌لی" کاراکترینی نومایش ائتدیریر. تورک خاریجی سیاستینین گونجل یؤنه‌لیمینی، روسیا ایله ایلیشکیلرده "ایر‌لیله‌مه"، آوروپا بیرلیگی ایله "نورماللاشما"، آمریکا ایله ده "اونارما" اولاراق دگرلندیره‌بیلریک.
قیسا بیر مدت اول تورک آخیمی گاز بورو خطی پروژه‌سینین دنیزدن گئچن بؤلومو تاماملاندی. ایستانبول‌دا تشکیل اولونان مراسیم‌ده تورک آخیمی پروژه‌سینین دنیز بؤلومونه باغلاناجاق سون بؤلوم، پرزیدنت رجب طیب اردوغان و روسیا پرزیدنتی ولادیمیر پوتینین ایشتیراکی ایله ائندیریلدی. تورک آخیمی گاز بورو خطی تورکیه‌نین یئنی اولوسلارآراسی سیاستینین بیر اوغورو و یئنی اوفوقلارین خبرچیسی.
پروژه‌نین دنیز گئچیشی روسییا اراضی‌سین‌ده‌کی آناپادان باشلاییب تورکیه‌نین تراکیا بؤلگه‌سین‌ده‌کی کییی‌کؤیده تاماملاندی. تورک آخیمی ایله تورکیه داها اوجوز گاز تامین ائده بیله‌جک.
چونکو گاز بو پروژه ایله ترانزیت اؤلکه‌لر واسطه‌سیله دئییل، بیرباشا تورکیه‌یه گله‌جک. تورکیه حاضردا اوکراینا، مولداوی، رومانی، بولقاریستان بورو خطی واسطه‌سیله ایلده ۱۴ میلیارد مکعب متر گاز آلیر. بو پروژه ایله آرتیق روسیادان، قارا دنیز اوزرین‌دن گلن بیرباشا خط‌دن آلاجاق. بو حال گئچیش قیمتلرینی اؤد‌مه‌یه‌جک اولان تورکیه‌نین داها اوجوز گاز آلماسینی تامین ائد‌جک. قارشی‌داکی دؤورده روسیا-اوکراینا و یا روسیا-رومانی/بولقاریستان آراسین‌دا چیخماسی محتمل بحرانلاردان دا تورکیه بئله‌لیکله تأثیرله‌نمه‌یه‌جک. تورک آخیمینین تخمینی داشیما قابیلیتی ایلده ۶۳ میلیارد مکعب متر. تورکیه‌نین بو پروژه‌دن ایللیک ۱۴ میلیارد مکعب متر گاز آلماسی و یئرده قالان ۴۹ میلیارد مکعب متر گازین تورکیه واسطه‌سیله آوروپایا چاتدیریلماسی پلانلاشدیریلیر.
بو گون باتینین ایکی‌لی ایستاندارد‌لی سیاستلری تورکیه ایله روسیانی بیر بیری ایله امکداش‌لیغیا مجبور ائدیر. بئله‌لیکله، اولوسلارآراسی و بؤلگه‌سل دوروم تورک آخیمی پروژه‌سی اوچون ال‌وئریش‌لی سیاسی اورتام یارادیر. تورک آخیمی پروژه‌سی تورکیه‌نین گاز عرضه گوونلیگینی تامین ائد‌جک آنجاق پروژه‌نین انرژی عرضه‌سینی چئشید‌لندیرمه‌یه یاردیمی محدود. تورکیه‌نین انرژی‌ده وارداتا آسیلی‌لیغی %۷۲ سویه‌سین‌ده. تورکیه‌نین طبیعی گازدا روسیادان آسیلی‌لیق نیسبتی ایسه اؤزل سئکتور دا داخیل ۴۲%، اؤزل سئکتور خارج ۲۹% حجمین‌ده.
تورک آخیمی پروژه‌سی تورکیه‌نین قلوبال انرژی عرضه گوونلیین‌ده اویناماغی پلانلاشدیردیغی بیر انرژی مرکزی و ترانزیت اؤلکه اولماق هدفلرینی گرچکلشدیرمه‌سینه ده یاردیم‌چی اولاجاق. تورک آخیمی پروژه‌سی ایله تورکیه روسیادان علاوه گاز آلمایاجاق. یالنیز آلدیغی گازین خطینی دییشدیریر. تورک آخیمی ایله آوروپایا گئده‌جک گازین تورکیه تورپاقلاریندان گئچه‌جک اولماسی تورکیه‌نین انرژی مرکزی اولما یولونداکی استراتژیسینه قاتقی وئره‌جک. روسیا گازینین تورکیه اوزرین‌دن آوروپایا تورک آخیمی آدی ایله باغلاناجاق اولماسی روسیا-تورکیه ایلیشکیلرینی ده ثابت حالا گتیره‌جک‌دیر. بونونلا بیرلیکده تورکیه-آوروپابیرلیگی ایلیشکیلرین‌ده ده انرژی اوزرین‌دن یئنی بیر دؤورون باشلاماسینی گؤزله‌مک اولار.
تورک آخیمی پروژه‌سی روسیانین تورکیه‌یه گؤستردیگی اعتیمادین نتیجه‌سی. تورک آخیمی، انرژی ترانسفرین‌ده یئنی بیر مسیر تشکیل ائتمه‌سی و ایکی اؤلکه آراسینداکی ایلیشکیلره مثبت تأثیری باخیمین‌دان اؤنملی. بون‌دان باشقا، تورکیه‌نین ایلک نوکلئر مرکزی اولاجاق اولان آک‌کویونون روسیایا عاید بیر انرژی شیرکتی طرفین‌دن تیکیله‌جک اولماسی دا ایکی‌لی ایلیشکیلره یئنی بیر اؤلچو قازاندیریر.
سون دؤورده قلوبال میقیاس‌لی اؤنملی انرژی پروژه‌لرین‌ده یئر آلان تورکیه، انرژی مرکزی اولماق مسئله‌سین‌ده تورک آخیمی پروژه‌سی ایله بیرلیکده اؤنملی بیر آشاما قید ائدیر. هم تورک آخیمی هم ده تاناپ (ترانس آنادولو طبیعی گاز بورو خط پروژه‌سی) و تاپین (ترانس-آدریاتیک بورو خطی) پروژه‌لری تورکیه، انرژی پایلاما مسئله‌سین‌ده واسطه‌چی رول اوینایاجاق. بئله‌لیکله، قلوبال انرژی خریطه‌سین‌ده استراتژیک بیر نقطه‌یه چاتاجاق. انرژینین قلوبال سیاست و قلوبال اقتصاد بازارلارین‌داکی اؤنمینی بیلیریک. تورکیه‌نین انرژی مرکزی اولماق یولوندا آتدیغی بو آددیملار، تورکیه‌نین بؤلگه‌سل بیر آکتوردان قلوبال بیر آکتورا چئوریلمه‌سی پروسه‌سین‌ده کیلید بیر رول اوینایابیلر.
قلوبال بیر آکتور اولماق یولونداکی تورکیه‌نین انرژی مرکزی اولما چاباسینی یالنیز اقتصادی قازانیملار پرسپکتیوین‌دن یوروملایابیلمریک. بو دوروم عینی زامان‌دا سیاسی اولاراق دا تورکیه‌نین الینین گوجله‌نمه‌سی آنلامینا گلیر. طبیعی کی بوتون بونلار یئترلی دئییل. بؤلگه‌ده جغرافی قونوم و توتوم اولاراق انرژی تیجارت مرکزی اولابیله‌جک ان ال‌وئریش‌لی اؤلکه تورکیه. آنجاق؛ تورکیه‌نین انرژی هدفینین ذیروه نقطه‌سی اولان انرژی مرکزی اولما هدفی اوچون اؤنجه اؤز طلبین‌دن داها چوخ گاز عرضه‌سی و قایناق چئشیدلندیرمه‌سینه احتیاجی وار.
تورکیه حاضردا روس گازینی ماوی آخیم و ترانس بالکان بورو خطلرین‌دن تداروک ائدیر. تورک آخیمی ایله تورکیه قایناق دئییل، اما مسیر چئشیدلندیریر. تورکیه گله‌جک‌ده انرژی خطلرینین گئچیش مسیری مسئله‌سین‌ده داها فعال سیاست یوروتمه‌لی‌دیر. بو باخیم‌دان یالنیز بیر کؤرپو قونوموندا اولمامالی‌دیر. نتیجه اولاراق تورک آخیمی تورکیه‌نین میللی انرژی استراتژیسینی گوجلندیرمه یولوندا اؤنملی آددیملارین‌دان بیری اولاجاق.
...
قاراتکین اونیورسیته‌سی اولوسلارآراسی ایلیشکی‌لر بؤلومو خوجاسی دکتر جمیل دوغاچ ایپک‌ین قونو ایله باغلی دگرلندیرمه‌سینی سوندوق.
