تورک دیش پولیتیکاسینا باخیشلار (24)
تورکیه‌نین اس ۴۰۰ موشک ساوونما سیستمی ترجیحی
تورکیه جمهوریتی‌نین هاوا ساوونما پتانسیلینی اینکیشاف ائتدیرمک مقصدیله روسیانین اس-۴۰۰ سیستملرینی آلماق قراری هم ایچ، هم ده دیش قامواویوندا مذاکیره ائدیلیر. بیز ده بو هفته پروگرامیمیزدا بو دارتیشمالار ایشیغیندا تورکیه‌نین ملی ساوونما سیستمی چالیشمالارینی تحلیل ائدجییک.
آتاتورک اونیورسیته‌سی اولوسلارآراسی ایلیشکیلر بؤلومو خوجا‌سی دکتر جمیل دوغاچ ایپک‌ین قونو ایله باغلی دگرلندیرمه‌سینی سونوروق.
...
تورکیه جمهوریتی حربی و دیپلوماتیک حمله‌لری ایله بؤلگه‌سل گوج قونومونو ساغلاملاشدیریر. اوزون وعده‌ده بیر قلوبال گوج اولما یولون‌دا ایرلیلییر. بو ایرلیلییشی سرعتله‌ندیرمک، ساوونما صنایعینی گوجله‌ن‌دیرمک و ملیلشدیرمک مقصدیله تورکیه اوزون ایللردیر موختلیف ایشلر گؤرور.
سوریه‌داکی خائوس و چاتیشما موحیطینین ایچ ساواشا چئوریلمه‌سی، عراق و سوریه‌ده داعش و پ‌کاکا کیمی ترور هؤرگوتلرینین مؤوجودلوغو، تورکیه‌نین بو آختاریش و فعالیتینی سرعتله‌ن‌دیرمه‌سینه سبب اولدو. قونشو جغرافیالارین‌داکی یوکسک ریسکلر اوزون‌دن راکت-موشک سیستملری ایله شیمیایی سلاحلارا قارشی تورکیه‌نین ده موختلیف تدبیرلر آلماسی قاچینیلماز. تورکیه‌نین هم عراق، هم سوریه سیاستینی ایلک نؤوبه‌ده بو قایغی معینلشدیریر. سوریه سیاستین‌ده بعضی یئنیلیک‌لر ائتمه‌سی، پ‌کاکا-ی.پ.گ مسئله‌سین‌ده آمریکایا قارشی چیخماسی و روسیا ایله امکداشلیغا یؤنلمه‌سینین آلتین‌دا عینی قایغی دورور.
سوریه مسئله‌سین‌ده اوباما رهبرلیگی، تورکیه‌نین قارشی‌سین‌دا پ‌کاکا-پ.ی.د-ی.پ.گ‌دن یانا مؤقعیت آلدی. ترامپ رهبرلیگی ده بو توتومو داوام ائتدیریر. تورکیه‌نین روسیا ایله اقتصادی و حربی امکداش‌لیغینی آرتیرماغا اوز توتماسینین اساس سببی آمریکانین بو توتومودور.
ناتو عضوو تورکیه موشک تهدیدی آلتین‌دا اولماسینا باخمایاراق پاتریوت هاوا ساوونما سیستملری تورکیه‌یه ناتو طرفین‌دن چوخ گئج گتیریلدی. ایسپانیا خاریجین‌ده‌کی اؤلکه‌لر ده سکولارینی ایلک فورصت‌ده سؤکوب گئری آپاردی. بو گون پ‌کاکا-پ.ی.د-ی.پ.گ‌نین الین‌ده ناتو منشأ‌لی یونگول/آغیر سلاحلار وار. ناتو سلاحلاری ایچینده اولان حربی پاتلاییجیلار تروریستلر طرفین‌دن ایستانبولون گؤبیین‌ده پاتلادیلدی. فئتؤنون ۱۵ ژوئیه قان‌لی چئوریلیش جهدینه قارشی باتی بیگانه قالدی. بوتون بو باش وئره‌نلر تورکیه‌نی مجبورا آلتئرناتیو آختاریشلارا یؤنلتدی.
تورکیه‌نین بؤلگه‌سل سویه‌ده هاوا ساوونما‌سی اوزون مدت‌دیر ریسک داشیییر. تورکیه‌نین اوزون منزیل‌لی هاوا ساوونما‌سی ۲۰۰۰لی ایللرین باشینا قدر نایک هرکولس سیستمی ایدی. بو سیستملر آغیر سووئت بومباردمان اوچاقلارینا قارشی فعال اولا بیله‌جک بیر سیستم. بو سبب‌دن گونجل تهدیدلری قارشیلایماقدا عاجیزدی. بو نقصان بیرینجی و ایکینجی عراق عملیاتلاری ایله سوریه بحرانی زامانی تورکیه‌نین ناتودان یاردیم طلب ائتمه‌سینه یول آچدی. تورکیه‌یه ناتو طرفین‌دن پاتریوت سکولاری گؤندریلدی، آنجاق بو یئترسیز و موقتی چؤزوم اولدو.
تورکیه پروبلئمی حل ائتمک آدینا اوزون منزیل‌لی هاوا ساوونما قارشی یئریتدیی پروژه اوچون مناقصه آچدی. مناقصه آمریکا، روسیا، چین و فرانسا-ایتالیا اورتاق گیریشیمی قاتیلدی. تورکیه‌نین معیارلارینی (اویغون خرج، اورتاق اورتیم، تکنولوژی موبادیله‌سی و سرعت‌لی تحویل) وئردیگی قیمتله ایلک سیرادا اولان چین تامین ائتدی. (ایکینجی سیراداکی ایتالیا-فرانسا اورتاقلیغی و اوچونجو یئری توتان آمریکا شیرکتی ایسه، اورتاق اورتیم و تکنولوژی مبادیله‌سی تعهدی وئرمه‌دی). تورکیه ایله چین فیرماسی آراسین‌دا دانیشیقلار آپاریلدی. چین‌لی فیرمایلا آنلاشما ائدیلمه‌سی احتیمالی ایسه هم چینین ناتو عضوو اولماماسی، هم ده فیرمانین آمریکانین تحریم تطبیق ائتدیگی فیرمالار لیسته‌سین‌ده اولماسی سببیله آمریکا و ناتودان تپکی گؤردو. تورکیه ایله چین فیرماسی آراسینداکی دانیشیقلار نتیجه‌سین‌ده تورکیه شرطلر تامین اولونمادیغی اوچون هر هانسی بیر آندلاشما ائتمه‌دی و مناقصه‌نی لغو ائتدی.
روسیانین تکلیف قیمتینی آشاغی چکمه‌سی، تورکیه-روسیا آراسینداکی ایلیشکی‌لرین یاخشیلاشماسی و تورکیه‌نین باتی‌لی متفیقلرین‌دن حساس مسئله‌لرده دستک گؤرمه‌مه‌سی کیمی سببلرله روسیانین اس ۴۰۰ سیستمی تورکیه طرفین‌دن ترجیح ائدیلدی.
تورکیه‌نین اس ۴۰۰ ترجیحی بعضی ناتو عضولرینین تپکیسی ایله قارشیلاشدی. بو تپکیلر نتیجه‌سین‌ده احتمالا، ناتو، اس۴۰۰ سیستمینین اؤز سیستمینه باغلانماسینی قبول ائتمه‌یه‌جک. بو حال‌دا تورکیه بو سیستمی ناتو سیستمین‌دن مستقیل اولاراق تکجه اولدوغو یئری قورویاجاق شکیل‌ده یئرلشدیره‌جک‌دیر. آنجاق حاضردا تورکیه‌نین بوتون هاوا ساوونما پروسه‌لری و ساوونما یاپیلانماسی ناتویا باغلی اولدوغو اوچون ایلک مرحله‌ده بعضی پروبلئملر یاشانماسی ممکن. ناتو و آمریکا؛ تورکیه‌نین بو طرز آلتئرناتیو آختاریشلارین‌دان راحاتسیز اولورسا، بؤلگه‌ده قبول ائدیله‌بیلیر بیر گوج دنگه‌سی یاراتماق اوچون تورکیه‌نین قایغیلارینی درک ائتمه‌لی و تورکیه ایله بیرلیکده چالیشمالی‌دیر.
نتیجه اولاراق هاوا ساوونما‌سی ایچ ایچه گئچمیش قات‌لاردان هؤرگولو بیر قورولوشدور. دولاییسیلا هئچ بیر سیستم تک باشینا چؤزوم دئییل و گئچیلمز بیر دیوار اینشا ائده‌بیلمز. هاوا ساوونما‌سی؛ اینسان‌سیز هاوا آراج‌لاری، هلیکوپترلر، اوچاقلار، کروز موشکلری و بالیستیک موشکلره قارشی موشکلر و بونلاری یؤنلندیره‌ن آلفیلاما سیستملری ایله بیر بوتوندور. تورکیه‌نین گوج‌لو و ملی بیر ساوونما سیستمی اینشاسی بؤلگه‌ده‌کی گوونلیک باخیمین‌دان دا چوخ اؤنملی بیر حمله اولاجاق.
...
آتاتورک اونیورسیته‌سی اولوسلارآراسی ایلیشکیلر بؤلومو خوجا‌سی دکتر جمیل دوغاچ ایپک‌ین قونو ایله باغلی دگرلندیرمه‌سینی سوندوق.
