"Kem ciñär dip köttelär"

Törkiyä ilbaşı idaräse süzçese İbrahim Kalın Fätxullaxçı terrorçı oyışması FETOnıñ 2016nçı yılnıñ 15nçe iyülendä oyıştırğan tüntäreleş kereşüennän soñ 4 yıl uzuğa qaramastan, äle xaman NATOdağı qayber berlektäşlärneñ, Awrupadağı berniçä däwlätneñ häm Amerika Quşma ştatlarınıñ bulğan xällärneñ citdilegen añlamawın äytte. Ul TRT World Forum tarafınnan onlayn oyıştırılğan “Śifrlı bäxäslär”programmasında tüntäreleş kereşüennän soñ Törkiyäneñ êçke häm tışqı säyäsätendäge üzgäreşlär xaqında söyläde.

Kalın üz çığışında törek xalqınıñ 15nçe iyül’ tönendäge waqıyğalar waqıtında demokratiyä, bäysezlek, xoquq häm saylap quyılğan xökümätne saqlaw öçen niçek köräşüenä iğ’tibarnı cälep itte. “Xalıq ul tönne ülemnän qurıqmıyça uramnarğa çıqtı,”-dide ul.  

Süzçe äytüençä, millätneñ demokratiyä häm parlamentnı saqlaw öçen kürsätkän qıyulığı säbäple 15nçe iyül’ - Törkiyäneñ säyäsi tarixındağı borılış noqtalarınnan berse buldı.

“Härkem demokratiyäne yaqlaw öçen uramğa çıqtı. Minemçä, bu 15nçe iyül’ tönendä keşelärneñ tüntäreleş kereşüenä nigä bolay zur qarşılıq kürsätüenä iğ’tibarıbıznı birü kiräkle bik ähämiyätle sośiologik üzgäreş,”-dide Kalın. Ul 15nçe iyül’däge tüntäreleş kereşüendä törek xalqınıñ yanaw qaydan ğına kilsä dä bäysezlegen häm ilen urlarğa mömkinlek birmäyäçägen kürsätüen äytte.

Awrupa däwlätläre häm AQŞnıñ 15nçe iyül’ tüntäreleş kereşüe belän bäyle qaraşı xaqındağı sorawğa Kalın bolay dip cawap birde:  “Bik küp illärneñ, könbatışnıñ häm dön’yanıñ qalğan öleşeneñ reakśiyäse küñelne töşerde. Bigräk tä, qayberläre “köt häm kür” poziśiyäse belän säğat’lärçä, xätta könnär buyı näticäneñ niçek bulaçağın kürergä dip kötte. Bu xäl keşelärneñ añında “kem ciñär dip köttelär” fikeren barlıqqa kiterde, minemçä, äle dä şul fiker qaldı. Alla saqlasın, ämma tüntäreleşçelär ciñsä, möğayen, alar belän xezmättäşlek itäçäklär ide”.

Kalın mondıy höcüm waqıtında, tabiğıy bularaq, dus häm berlektäşlärneñ demokratiyä, konstituśiyä tärtibe häm xoquqnı saqlaw öçen quyılğan qarşılıqqa barı süz belän tügel, konkret çaralar belän yärdäm itüläre kötelüen, tik 15nçe iyül’ tüntäreleş kereşüe waqıtında qayber illärneñ Törkiyä yanında bulmawın äytep uzdı.  Ul qayber däwlätlärneñ tüntäreleş uñışsız bulğannan soñ çit illärgä qaçqan FETO äğ’zalarına üzlärenä sıyınırğa röxsät itüenä iğ’tibarnı cälep itte. “Älege illär, mäsälän, Äl-Kaide terrorçıları, DEAŞ terrorçıları öçen monı êşlämäs ide. Läkin, qızğanıçqa, FETO äğ’zaları öçen êşlädelär,”-dide süzçe.

Bilgele bulğança, FETO başlığı Fätxullax Gülän xäzerge waqıtta AQŞta yäşi. Törkiyä Amerikadan anı üzenä tapşırunı soradı. Kalın FETO turındağı dälillärne AQŞqa birülären häm bu prośessnı êlekkege ilbaşı Barak Obama çorınnan birle küzätep baruların xäterlätte. Ul bu wäzğıyät’neñ ike il arasındağı mönäsäbätlärdä dä çağıluın citkerde.