Barış Manço häm säyäxätläre
Төрeк сәяxәтчeләрe күзлeгeннән 35 / Törek säyäxätçeläre küzlegennän 35
Böyek talant iyäse Barış Manço häm anıñ säyäxätläre belän bäyle qısqaça küzätü
Bügenge yazmabıznı “Tatar-inform” mäğ’lümat agentlığınıñ Törkiyädäge xäbärçese, jurnalist Ruşaniyä Altaynıñ xezmätlärenä, internet çeltäre xäbärlärenä, ”Wikipedia” mäğ’lümatlärenä nigezlänep äzerlädek.
Törkiyäneñ kürenekle sänğat’ ähele, tanılğan avtor-başqaruçı, yazuçı, prodyusser, säyäxätçe, qısqası böyek talant iyäse Barış Mançoğa Allahı Täğalä talantnı muldan birgän. Sänğat’ dönyasınıñ yaqtı yoldızı Barış Manço 1943nçe yılnıñ 2nçe ğıynwarında İstanbul şähäreneñ Üsküdar ilçäsendä (rayonında) Törkiyäneñ muzıka sänğate ähellärennän Riqqat Uyanıq häm İsmäğıyl Haqqı ğailäsendä ikençe bala bulıp dön’yağa kilgän. Kem belä, bälki, äniseneñ cırçı buluı da yoğıntı yasağandır, şunıñ öçen dä Barış Manço törek xalqına iñ êlek avtor-başqaruçı bularaq tanıla. ”Rok muzıkası atası”, - dilär anıñ turında.
Manço ğailäse berençe balalarına “Savaş” (tatarça äytsäk “Suğış”) isemen birgän bulsa, İkençe Bötendönya suğışı çorlarında tuğan ikençe ullarına isä “Barış” (tatarça mäğ’näse “Tınıçlıq”) dip isem quşunı urınlı dip tapqannar, möğayen.
İstanbulnıñ Kadıköy ilçäsendä (rayonında) urnaşqan Gazi Mostafa Paşa başlanğıç mäktäbendä belem ala başlağan Barış 14 yäşendä ük ansambl’ oyıştırıp, säxnälärdä çığış yasıy başlıy. Yäş’ yegetneñ köy yazu säläte dä şul çorda açıla. Törkiyäneñ ingliz häm franŝuz tellärendä belem birüçe iñ märtäbäle “Galatasaray” liŝeyında uqıy ul. Anı tämamlağaç, muzıka buyınça belem aluın Franŝiyädä däwam itterä. Mäktäp yıllarında uq ätisez qalğan Barış Manço, kesäsendä aqçası bulmağanlıqtan, yuldağı avtomobil’lärgä avtostop (avtotuqta) yasıy-yasıy, Parijğa barıp citä. Biredä ul ozaq qalunıñ mäğ’näse bulmağanlığın añlap, yänä avtostop (avtotuqta) belän säyäxät itep, abıysı yanına Bel’giyägä kitä. 1963nçe yılda Bel’giyä Korol’lege akademiyäseneñ räsem, grafika häm inter’er dizaynerı bülegenä uqırğa kerä. Üzeneñ bu uqu yortında belemen däwam itterü öçen restorannarda ofiŝiant bulıp êşli, ä qayçaq avtomobil’lär tözätü êşendä dä tir tügärgä turı kilä aña. Qayda närsä genä êşlämäsen, betmi torğan ênergiyäle Barış Manço icat êşen taşlamıy. Bel’giyäneñ ul çordağı tanılğan şağıyr’läreneñ şiğır’lärenä köylär yaza başlıy. Olı ostanıñ talantına mökibbän kitkän Bel’giyäle kürenekle şağıyr’ Andre Soulak anıñ icatına yuğarı bäyä birä. Barış Manço 1964nçe yılda franŝuzça 4 cırdan torğan berençe plastinkasın çığara. Anıñ cırları Bel’giyädä genä tügel, Franŝiyä radioları aşa da yañğırıy. Manço “Les Mistigris” törkeme belän êşli başlıy. Alar Bel’giyä belän berrättän, Franŝiyä, Germaniya, Çexoslovakiyä, Şveŝyä kebek illärdä distädän artıq konŝert birälär. Ä inde 1969nçı yılda akademiyäne yuğarı däräcäle bilgelär belän tämamlağan Barış Manço tuğan yaqlarına, Törkiyägä qaytqaç, üz ilendä ul xalqı öçen xezmät itä başlıy. Küp oçraqta cırnıñ süzlären dä üze yaza. Anıñ icatında ğoref-ğadätlär, milli qıymmätlär, gumanizm kebek temalar yaqtırtıla. Barış Mançonıñ cırlarında tirän tarix qatlamı belän milli yäşäw räweşe, ata-babaylarnıñ sixri ahäñe bügenge awazlar belän ürelep yañğırıy.
Bez Barış Mançonı kompozitor, cır avtorı, yazuçı, muzıkant, vokalist bularaq belsäk tä, Barış Manço şul uq waqıtta dönya buylap gizgän ber säyäxätçe dä. Dön’yanıñ küp kenä ilendä tirän êz qaldırğan Barış Manço, säyäxäti üzençälekläre aşa dä ölkännär öçen, yäş’lär häm yäş’üsmerlär öçen dä qıymmätle baylıq, ilham çığanağı, betmäs-tökänmäs açışlar diñgeze häm dä ruxi xäzinä bulıp tora. Ul üz çorında dönyanıñ iñ küp illären, şul isäptän Tatarstannı da säyäxät itep kürgän törek watandaşı. Barış Manço küp yıllar däwamında, üzeneñ dönya buylap säyäxätläre waqıtında kürgännären, üzeneñ ähämiyätle mäğ’lümatları, matur tawışı belän millionlağan tamaşaçılarınıñ küñellären yawlağan böyek ber talant iyäse.
Törle çığanaqlardan tuplap äzerläwçe Kädriyä Mäyvacı
Çığanaqlar:
1) https://tatar-inform.tatar>archive
Ruşaniyä Altay.’’Tatarstannı Törkiyägä televidenie arqılı berençe bulıp tanıtqan törek cırçısı Barış Mançonıñ ülemenä 12 yıl.” 03.02.2011
2) https://www.hurriyet.com.tr>tu...
“Barış Manço’nıñ gezdiği ülkeler.”-Hürriyet.02.02.2018
3) https://www.barismancomix.com>d...
“Dönence Dünya Turu.Barış Manço Mix.”.
4) https://blog.flyrds.com>dunyayi-g
“Dünyayı Gezen Türkler:Müzik Gezgini Barış Manço.”Pegasus Blog.04.09.2018
