Törek kähwäse

Kähwä êçärgä yaratasızmı? Qara itep peşerelgän, sötle, fil’trlanğan yäisä suda êrüçän. İrtän yoqıdan uyanu öçenme, töştän soñ käyefne kütärü maqsatınnanmı yäisä bik tämle rizıqqa noqtanı älege xuş isle êçemlek belän quyasızmı? Niçek bulsa bulsın, dön’yada här kön 2 milliard 250 million çoqır kähwä êçelä. Tanılğan törek kähwäse dä şul isäptän. Törkiyädä anı xäzerläw üzenä kürä ber ritual. 

İseme törek kähwäse bulsa da, Törkiyä tufraqlarında ul citeşmi. Anı töreklärneñ üzençälekle peşerü ısulınnan çığıp şulay atağannar. Anadoluğa kähwäne täwge tapqır 16nçı ğasırda Yämännän kitergännär. Anı tiz arada üz itälär häm cäyelderälär. Könbatışnıñ kähwä belän tanışuı da töreklär arqasında bula. 17nçe ğasır başlarında Törkiyägä kilgän Veneśiyä säwdägärläre Ğosmanlıda tatıp qarağan bu läzzätle, xuş isle häm käyef kütärüçe êçemlekne Awrupağa alıp qayta. Başta kähwä uramnarda satıla, 1645nçe yılda anı täwge tapqır İtaliyädä ber kibettä, xäzergeçä äytsäk, kafeda täq’dim itälär. 18nçe ğasırnıñ berençe yartısınnan başlap kähwä Awrupada tarala başlıy. Anıñ Avstriyägä kerü tarixı da qızıqlı. 1683nçe yılda Venanı qamağan Ğosmanlı armiyäse çigenä. Alardan soñ qapçıq-qapçıq kähwä qala.  Avstriyälelär anı başta mal azığı dip uylıy. Ğosmanlılar turında mäğ’lümatı bulğan Georg Kolşiśkiy bu qapçıqlarnı üzenä birülären sorıy häm Venada kähwä êçü urını aça. Başta avstriyälelär patriotik xislärdän törek êçemlegen kire qaqsa da, waqıt uzu belän ul äyläneşkä kerep kitä.

16nçı ğasırdan birle ber ük ısul belän xäzerlänüçe häm täq’dim itelüçe törek kähwäseneñ milli mädäniyättä ayırım urını bar. Ul törle kisemnärdäge keşelärne oçraştıruçı häm iñ ähämiyätle sośial’läşü çaralarınnan berse. Beräw belän qara-qarşı utırıp êçelgän kähwä - kofeinlı qoñğırt tösle êçemlek bulıp qına qalmıy. Ber çoqır kähwä qayçaq küñelle ängämä, qaywaqıt qayğı urtaqlaşu häm, yış qına, kiläçäk belän bäyle xäbär. Sonğısı qızıq yañğıradı, şulay bit? Töreklärdä şundıy ğadät bar - kähwäne êçkännän soñ çoqırnı tälinkäsenä qaplap quyalar häm teläk telilär. Suınğaç çoqırnı kire äyländerälär häm êçendäge kähwä çübe êzlärenä qarap kiläçäkne farazlıylar.  

Törek kähwäse turında bu qadär küp mäğ’lümat citkergännän soñ qızıqsınuçılar öçen niçek xäzerlänüen dä añlatıyq.  

Törek kähwäse yaqınça 70 millilitrlı keçkenä çoqırlardan êçelä. Alarnı su ülçäp salu öçen dä qullanabız.

-1 keşe öçen - 1 bal qaşığı tarttırılğan törek kähwäse

-1 çoqır su

- şikärne tämenä qarap qullanabız.

Törek kähwäseneñ xäzerlänü prośessı detal’lärgä bay. Äğär tatrtırılğan törek kähwäse almağan bulsağız, börteklärne waqlatıp on xälenä kiterergä kiräk. Soñınnan anı kiräkle miq’darda turkağa salabız. Östenä suıq su häm şikär östibez. Şunısın da äytep ütärgä kiräk, törek kähwäsen peşergännän soñ şikär dä, söt tä salmıylar. Şikäreneñ miq’darına qarap kähwä 4 törle bula: qatı, az şikärle, urtaça häm şikärle. Qatı digänenä şikär bötenläy quyılmıy, az şikärlegä bal qalağınıñ 3tän bere qadär quyıla, urtaçağa - 3tän ikese. Şikärle kähwägä isä 1 bal qaşığı şikär quyarğa kiräk.

Xäzer kähwäbezne peşerü êşen tuqtağan cirdän däwam itik. Turkağa salınğan kähwä, şikär häm sunı äybätläp bolğatabız häm ut östenä quyabız. Qısıp qına östendäge kübek beraz qabarğançı yaqınça 3-4 minut peşeräbez. Kübekneñ ber öleşen çoqırğa alıp salabız. Çönki kähwä niqadär kübekle bulsa- şulqadär yaxşı. Turkanı qabat utqa quyabız häm kähwä qaynap çıqqanın kötäbez. Soñınnan anı çoqırğa salabız.

Törek kähwäse ber stakan su häm lukum belän bergä birelä.

Tämle bulsın!