Azqanlılıq bulğanda - nişlärgä?

Timer matdäse kergän azıqlar citärlek qullanılmasa, organizmda timer defiśitı barlıqqa kilä häm bu anemiya xastalığı kiterep çığara.

Organizm xaywançıl azıqlardağı timerne üsemleklärdägedän yaxşıraq üzläşterä. Qızıl itneñ 100 grammında 2,7 milligramm timer bar häm bu köndälek ixtiyacnıñ 15%ın qanäğat’länderä. Şuña kürä it aşaw azqanlılıqqa birelüçän keşelär öçen bik ähämiyätle. Monıñ öçen atnada 2 kön toyaqlı xaywan ite, 2 kön qoş ite häm 3 kön balıq aşaw citärlek bula. Alar belän bergä C vitaminı kerüçe limonlı yäşel salat aşaw da timerne üzläşterügä yärdäm itä.

Timer küläme küp bulğan azıqlar bolar:

• Bawır
• Sıyır ite
• Balıq (skumbriya, forel’)
• Konservlanğan sardina
• Şpinat
• Tawıq ite
• Kürkä ite
• Yomırqa
• Funduk
• Peşkän bäräñge
• Peşkän borçaq
• Päkmäz
• Taxin
• Arış ikmäge
• Waq orlıqsız cimeştä dä (kipterelgän yözem) timer küläme yuğarı. Süz uñayınnan, kipterelgän ciläk-cimeştä, kipterelmägänenä qarağanda, timer kübräk bula.

Qara çäy, ülän çäye yäisä käxwäne rizıqlar belän bergä êçmäskä kiräk. Aşağannan soñ ber säğat’ kötep toru yaxşı. Älege êçemleklär azıqlardağı timerneñ üzläşterelüen kimetä.  

Timerne üzläşterüne äkrenäytüçe söt häm annan yasalğan rizıqlar töşke yäisä kiçke aş waqıtında qullanılmasa yaxşıraq.

Kolalı êçemleklärdän yıraq toru kiräk.

C vitaminı bulğan rizıq häm êçemleklär organizmnıñ timerne üzläşterüenä yärdäm itä. Bolarnı timer belän qullanıra kiñäş itelä:

• Äflisun suı
• Qızıl bolgar borıçı
• Brokkoli
• Ciläk
• Çäçäkle käbestä
• Brüssel’ käbestäse
• Ananas
• Kivi

Êçendä timer matdäse bulğan başqa rizıqlar:

• Fasol’
• Noğıt
• Yasmıq
• Keş’yu
• Qabaq orlığı
• Cir çikläwege mayı
• Kürägä
• Tomat pastası
• Petruşka
• Pestä (fistaşka)

Sel’derey-şpinat qatnaşması da qansızlıqqa qarşı bik faydalı. Monnan tış, ul ximioterapiyä yäisä radioterapiya näticäsendä barlıqqa kilgän anemiyadan däwalawda da bik yärdämçe bula.  Sel’derey-şpinat qatnaşması bolay äzerlänä: 250 gramm şpinat häm 200 gramm ärçelgän sel’derey tamırı alına. Ber litr su qaynatabız häm şuña neçkä telemläp turalğan sel’dereynı salıp östen qaplap qısıq utta 10 minut peşeräbez. Annarı şpinatnı östäp, tağın 5 minut qaynatabız. Soñınnan uttan alıp suınuın kötäbez. Suınğannan soñ sözep suın çista şeşägä ağızabız. Anı irtän häm kiçen aç qarınğa yäisä aşağannan soñ ber säğat’ ütkäç 1 stakan êçärgä kiräk. Monı 15 kön däwam itü mäslixät. Annarı 10 kön tuqtap torası häm tağın şul uq räweşle 15 kön êçäse. Ber kurs şunıñ belän tögällänä.

Köndälek aşawlarıbızda citärlek külämdä timerle rizıqlar qullanğanda, organizmnıñ älege matdägä ixtiyacı qanäğat’länderelä. Tik, moña qaramastan, timer defiśitı bulsa, maxsus preparatlar qullanırğa da turı kilüe bar. Mondıy oçraqlarda, hiçşiksez, tabib belän kiñäşläşergä kiräk.

Avtor: tabib Mäxmät Uçar