Tatarstan xäbärläre 44/2023
Tatarstan häm tatar dönyasında bulıp uzğan qayber waqıyğalarğa qısqaça küzätü
Tatarstan yılına 4 million turist qabul itä
Tatarstan Räise Röstäm Miñnexanov Tatarstanda YUNESKO Bötendönya mirasınıñ öç ob’yektı, töbäk ähämiyätenä iyä 11 häm federal’ ähämiyätkä iyä ike tarixi cirlek buluın belderde. Tatarstanda barlığı 1 meñ 139 mädäni miras ob’yektı saqlawğa quyılğan.
Respublika Räise bilgeläp uzğança, tarixi şähärlärgä (Qazan, Bolğar, Sviyajsk) kertemnär, häykällärne restavraśiyäläw häm cämäğat (cämäğät) kiñleklären tözekländerü yaxşı näticä birä. Xalıqnıñ uñaylılığı artu belän bergä turizm marşrutlarınıñ populyarlığı da arta, tulayım alğanda turistlar ağımı üseş ala, bügen Tatarstan cömhüriyäte yılına 4 million turist qabul itä. Şuña kürä bu cirleklärneñ (territoriyälärneñ) iq’tisadı da üsä.
Röstäm Miñnexanov äytep uzğança, respublika tarixi şähärlär territoriyäsen şähär tözeleşe üseşe mäs’älälären cayğa salu ölkäsendä zur yul ütkän. "Ägär barısın da strukturalaştıru, oyıştıru döres bulsa – bu territoriyälär citdi investiśiya cälep itüçänlegen yörtä. Läkin bez moña şunda uq ireşä almadıq. Bez belgeçlärne cälep ittek, kiräkle kompetenśiyälär buldırdıq, böten sistemanı tözedek. Älbättä, xatalar da buldı, läkin bez, tiyışençä añlap, alğa barırğa mömkinlek birä torğan moxit buldıra aldıq”, - dide ul.
Tatarstan Räise YUNESKO belän xezmättäşlek täcribäsen uñay bäyäläde, bu yünäleştä Mintimer Şäymiyıv alıp barğan zur êşne bilgeläp ütte.
Qazanda Başqort mädäniyäte bäyräme
Qazan şähär xakimiyäte Tatarstan cömhüriyätendä yäşäwçe xalıqlar mädäniyäte belän tanıştıruın däwam itä.
5nçe iyül’ könne säğät kiçke altıda Gor’kiy isemendäge Üzäk mädäniyät häm yal parkında başqort mädäniyäte bäyräme uza.
Biregä kilüçelär milli kostyumnar, dekorativ-ğamäli sänğat’ (sänğät), tradiśion uyınnar, mäqal’lär (mäqällär), başqortlarnıñ muzıka uyın qoralları belän tanışa, şulay uq tradiśion başqort muzıka uyın qorallarında – qubız häm qurayda uynarğa öyränä ala. Başqort izüe, ağaç sawıt-sabağa bizäklär yasaw, başqort ornamentı belän broş’ yasaw, kiyız tuqu häm çigü master-klassları oyıştırıla.
19nçı iyül’dä çara rus mädäniyätenä, 2nçe avgustta – tatar mädäniyätenä bağışlanaçaq. 22nçe avgustta Gor’kiy isemendäge Üzäk mädäniyät häm yal parkında proyıktnıñ “Xalıqara yoldızlığı” dip isemlängän yomğaqlaw çarasında Tatarstannıñ 7 töp cirle xalıq wäkilläre cıyıla. Biredä uzğan yılda üz mädäniyäte belän tanıştırğan xalıqlar da bulaçaq: marilar, çuvaşlar, mordvalar häm udmurtlar. Bäyrämgä kilgän qunaqlar İdel buyı töbägeneñ böten küptörlelegen ber noqtada kürä alaçaq, diyılä “Tatar-infom” xäbärendä.
Proyıkt 2022nçe yılnıñ cäyındä başlandı häm mari, udmurt, çuvaş häm mordva mädäniyätenä bağışlandı. Ul İdel buyı xalıqlarınıñ tuğan tellären häm tradiśion mädäniyäten saqlawnı häm populyarlaştırunı maqsat itep quyğan. Milli mädäniyätlär häm tradiśiyälär yılı qısalarında Qazan mêriyası häm Tatarstan xalıqları Assambleyase tarafınnan Tatarstan Respublikası Prezidentı qarşındağı tatar telen häm Tatarstan Cömhüriyätendä yäşäwçe xalıq wäkilläreneñ tuğan tellären saqlaw, üsterü mäs’äläläre Komissiyase yärdäme belän ğamälgä aşırıla.
Yaña kitap – “İzge at”
“Qazan utları” jurnalı redakśiyase kitapxanäsendä yegerme (egerme) berençe kitap çıqtı. “İzge at” dip isemlängän älege kitapnıñ avtorı – yazuçı, jurnalist Näzifä Kärimova.
“Tatar-inform” xäbärçesenä “Qazan utları” jurnalınıñ cawaplı särqatibe, kitapnıñ möxärrire Landış Äbüdärova äytüençä, Näzifä Kärimova üzeneñ äsärlärendä tuğan yağı Mamadış rayonı (районы) Artış awılı keşelären süratli.
“Ğadi awıl keşeläreneñ ğadi tormışın sürätläw aşa milli yäşäyış fälsäfäse yassılığına çığa, tatar keşeläreneñ milli xarakter üzençäleklären açıp birä. Anıñ äsärläreneñ obrazlarğa bay, yögerek tele uquçını üzenä cälep itep, uqıp betergännän soñ da küñeldä moñlı ber cır kebek yañğırap tora”, - dide Landış Äbüdärova.
Bügenge yazmabızda Tatarstan Räiseneñ matbuğat xezmäte belän “Tatar-inform” xäbär agentlığı yazmaları qullanıldı.
