Yarsığan êçäk sindromı öçen tabiğıy kiñäşlär (Ярсыган эчәк синдромы)

Yarsığan êçäk sindromı öçen tabiğıy kiñäşlär

Yarsığan êçäk sindromı (IBS) – aşqaynatu (señderü) sistemasına täêsir itüçe xronik awıru. Yarsığan êçäk sindromınıñ simptomnarı häm zarlanuları arasında közän cıyırulı qarın awırtuı, tärät tärtipsezlege, bozılğanlığı, şeşenkelek häm êç kitü yäki êç qatuı bar.

Maxsus dieta qullanığız

Yarsığan êçäk sindromı öçen döres dietanı saylap alu belän bu awırunıñ simptomnarın möhim külämdä azayta alasız häm sälamätlegegezne yaxşırta alasız. 

Yarsığan êçäk sindromın tabiğıy bularaq däwalawnıñ berençe adımı xastalıq simptomnarın tudıruçı rizıqlardan taypılu. Yarsığan êçäk sindromı belän awıruçılarnıñ 70'% qayber aşamlıqlarnıñ awırtu simptomnarın kübäytüen beldergän. Bolar:

• Suğan, sarımsaq, brokkoli, käbestä kebek yäşelçälär,
• Yarıq, törek borçağı (bärän noğıtı), fasol’ kebek quzaqlılar,
• Glyutenlı aşamlıqlar, yäğ’ni ipi, makaron, piśśa, keks kebek,
• Sıyır söte, sır, yoğurt, tuñdırma kebek laktozalı aşamlıqlar,
• Kähwä, alkogol’ häm gazlı êçemleklär,
• Şikärle, maylı häm tämlätkeçle aşamlıqlar häm êçemleklär.
• Tämlätkeç bularaq sorbitollı produktlar,
• İnulin kebek östämä cepselle rizıqlar häm produktlar,
• Ayıruça könenä 3 porśiyadan kübräk ciläk-cimeş aşaw simptomnarnı arttıra ala.

Özekle uraza totığız

Özekle uraza waqıtlı uraza śikllarına nigezlängän populyar dieta. Atnada berniçä kön (yäki här kön) ğadättä ber’yulı 14-20 säğät buyı kaloriyäne çikläwne üz êçenä ala.

Kaloriyanı çikläw keşelärdä qan basımınıñ häm insulin sizgerlegeneñ artuına säbäp bula.

Özekle uraza yarsığan êçäk sindromı (İBS) öçen yaxşı ber çara bulırğa mömkin.

Künegülär

Daimi fizik aktivlıq, köçne häm yöräk-qan tamırları sisteması êşçänlegen arttırıp, ğomum sälämätlek häm ozın ğomer öçen yaxşı bula. Ütkärelgän ber tikşerenü künegülärneñ yarsığan êçäk sindromı simptomnarın ciñeläytügä yärdäm itä alaçağın kürsätkän. 

Yarsığan êçäk sindromı öçen yasala alınaçaq iñ yaxşı fizik aktivlıqtan berse - yoga. Yoga – aqıl-tän künegüe ul. 

Tormışığızdağı stressnı azaytığız

Xronik stress kortizol gormonın arttıra häm aşqaynatu sistemasına täêsir itä ala. Şuña kürä yarsığan êçäk sindromı simptomnarın idarä itü öçen stressnı häm borçılunı idarä itü bik möhim.

Yarsığan êçäk sindromı stressqa sizger bozılğanlıq, şuna kürä yarsığan êçäk sindromın däwalaw stressnı häm stress säbäp bulğan reakśiyälärne idarä itügä yünälgän. Stresslı tormış waqıyğaları yarsığan êçäk sindromı xastalarınıñ 30%ına qadärge öleşendä qarın awırtuın häm êçneñ şeşüen köçäytep cibärergä mömkin.

Yarsığan êçäk sindromı belän bäyläneşle stressnı azaytu öçen meditaśiyanı sınap qarağız. Yoga – ber ük waqıtta stressnı beterü öçen bik yaxşı künegü. Relaksaśiya, cineläyıp yal itü ısulları häm tübän stresslı yäşäw räweşe yarsığan êçäk sindromın ciñeläytüneñ açqıçı ul.

Akupunktura yasattırığız

Akupunktura keşe tänendäge strategik urınnarğa (nervqa bay noqtalarğa) törle tiränlektä neçkä ênälärneñ tiz kertelüennän torğan däwalaw räweşe, inälär qadap däwalaw ısulı. Akupunkturanıñ yarsığan êçäk sindromı simptomnarın möhim külämdä kontrol itüe isbatlandı.

Prebiotiklar alığız

Prebiotiklar aşqaynatu sistemağız öçen faydalı bulğan canlı mikroorganizmnar (bakteriyalar). Êçäk sälamätlegen täêmin itä häm yarsığan êçäk sindromınıñ qayber töp säbäplären ciñeläytügä yärdäm itä ala.

Yoğurt, äyrän, kefir, boza, tarhana aşı kebek açıtılğan rizıqlar yaxşı prebiotik azıq çığanağı.

Aşamlıqlar belän bergä dietağızğa prebiotiklar östi alasız. Yaña östämägä başlar aldınnan tabib belän kiñäşläşegez.

Prebiotiklarnı alunı kübäytegez

Prebiotikler êçäklärebezdäge yaxşı bakteriyälärne tuqlandıruçı dietik cepsel. Bu êçäk bakteriyälärebezneñ êçäk küzänäklärebez öçen azıq citeşterüne täêmin itep, tağın da yaxşıraq aşqaynatu sistemasına öleş kertä.

Prebiotiklär bik küp ciläk-cimeştä, yäşelçädä häm börtekle aşlıqta bar, mäsälän:

• Torna ciläge,
• Banan,
• Arpa,
• Suğan,
• Kakao,
• Citen orlığı,
• Şikoriy tamırı,
• Soya fasole,
• Alma.

Yarsığan êçäk sindromın kontrol’ itüneñ başqa êffektiv yulı dietik cepselne könenä 20-35 grammğa xätle alırğa kiñäş itelä.

Bu rizıqlar êri torğan cepsellärgä bay:

• Qara ciläk,
• Bryuksel’ käbestäse,
• Baklacan,
• Tatlı bäräñge.

D vitaminın alığız

D vitaminı aşqaynatu salamätlege öçen kiräkle vitaminnardan berse. Yarsığan êçäk sindromı belän awıruçılarnıñ 50%ınnan kübrägendä D vitaminı köteklege bar.

Tağın da kübräk D vitaminın qullanu öçen här kön 15-30 minut qoyaşta qalırğa häm D vitaminı yağınnan bay bulğan rizıqlarnı aşarğa kiräk. Tabib küzätüendä D vitaminın, östämälärne alırğa bula.

Tabiğıy bularaq D vitaminı yağınnan iñ bay rizıqlar arasında bulğan şuşı aşamlıqlarnı sınap qarağız:

• Losos’ (söläyman balığı)
• Konservlanğan tuneś balığı,
• Şiitake gömbäse,
• Yomırqa sarısı,
• Sardina.

Başqa ülän daruların hämyarsığan êçäk sindromı östämälären qullanığız

Berniçä şifalı üsemlek häm öy daruları ğomum aşqaynatu häm êçäk sälamätlegen yaxşırta ala. 

• Bötnek,
• Aloê vera,
• Romaşka,
• Artişok yäki artişok yafrağı êkstraktı,
• Glutationlı rizıqlar,
• İmbir (küñel bolğanu öçen)
• Tut ağaçı yafrağınnan yasalğan çäylär,
• Tim’yan.

Avtor – tabib Mäxmät Uçar