Qıtay suğışqa qayçan quşılır?

Hawa şartlarınıñ yaxşıruı belän Rusiyä-Ukraina arasında yäşängän bäreleşlärneñ dä arta başlawı kürenä. Bigräk tä Bahmut şähärenä yünälgän “Wagner” äydäp baruçanlığındağı Rusiyä höcümnäre artqan çaqta, Könbatış illäreneñ Ukrainağa xärbi häm iq’tisadi yärdäme dä könnän-kön arta bara. Böten könbatış blokı Amerika Quşma Ştatları liderlığında Rusiyägä qarşı torğan çaqta Qıtay ikelänüçän totışın tağın saqlap qalaçaqmı, yuqmı häm Rusiyägä xärbi yärdäm kürsätäçäkme, yuqmı digän soraw tua.

Rusiyäneñ Ukrainanı yawlap alu kereşüenä ber yıldan artıq waqıt uzıp kitkän bulsa, mäydanda xärbi bäreleşlär belän ber rättän iq’tisad häm säyäsät ölkäsendä dä köräş böten tizlege belän däwam itä. Bigräk tä AQŞ liderlığında anglo-sakson illäre Rusiyägä qarşı tawşatu suğışına äylängän barışnı axırına qadär alıp barırğa niyätle kebek kürenä. Xärbi yaqtan aldınğı texnologiyağa nigezlängän awır qorallarnıñ Ukrainağa cibärelüe däwam itelä, ayıruça bu ilgä Awrupa Berlegeneñ dä öleşe belän çiksez iq’tisadi yärdäm kürsätelä. Bolardan qala Rusiyägä qarşı bik citdi iq’tisadi sankśiyälär bar. Ğomumi küreneştä Amerika Quşma Ştatları Rusiyä ciñelgängä qadär bu êştän waz kiçmäyäçäk kebek kürenä.

Rusiyä isä Kuba, Koreya, İran kebek keçkenä illärdän yärdäm alsa datöp berlektäşe Qıtaydan telägänen älegä ala almadı. Qıtay Rusiyäneñ yawlap alu omtılışın okkupaśiya bularaq tanımıy, Rusiyägä qarşı çikläwlärgä dä qarşı. Ayıruça Qıtay iq’tisadi yaqtan zur külämdä import yasap Rusiyägä bulışlıq itä. Şulay uq kritik texnologiyanı tapşırıp, Rusiyäneñ Könbatış illäreneñ sankśiyälärennän tağın da äzräk zarar kürüenä dä mömkinlek tudıra. Läkin xärbi yärdäm kürsätüe turında älegä süz barmadı.

Qıtay suğış başında Rusiyäneñ üze belän kiñäşläşmiçä yawlap alu kereşüen başlatuın bik uñay qarşılamağan ide, monıñ üzen dä könbatış dönyası belän irtä köräşkä qotırta alaçağın uylağan ide. Ayıruça Rusiyäneñ beraz köçsezlänüen häm tağın da kübräk üz qanatları astına kerüen dä strategik qazanış bularaq kürüe mömkin. Fäqät xäzerge êtapta Rusiyäneñ tağın da kübräk izelüenä häm xärbi yaqtan Ukrainada zur ciñelügä duçar buluına da tüzä alaçağın uylamıym. Bu wazğıyät strategik cähätennän Qıtay öçen bik zur yuğaltu mäğ’näsenä turı kiläçäk. Qıtay Rusiyä täêsirsez xälgä kiterelgännän soñ çiratnıñ üzenä citäçägen abaylap adımnar yasarğa mäcbür. Axır çiktä xäzergä waqıtta da xätta AQŞ, “AUKUS” kebek qorılışlar tözep, geopolitik yaqtan Qıtaynı çolğap alaçaq adımnar yasarğa däwam itä. Şuña kürä Könbatış aldında Amerika Quşma Ştatları buldırğan yaña ittifaq päräwezenä qarşı Qıtaynıñ iñ zur häm mäğ’näle berlektäşe Rusiyä bulaçaq. 

Qıtay aldıbızdağı aylarda variantlardan bersen saylap alırğa mäcbür bulaçaq. Rusiyägä tağın da möhim xärbi yärdäm kürsätep, Ukraina frontında qulın nığıtaçaq yäki iñ zur berlektäşeneñ suğış qırında izelep täêsirsez xälgä kilüenä küzen yomıp, üz çiratın kötäçäk.

Can ACUN

SETA säyäsät, iq’tisad häm cämğiyät tikşerenüläre waqıfınıň tışqı säyäsät tikşerenüçese