Yer senkildev baresinde,   (deprem hakkında)  

Soralgan soravlardan        (sorulan sorulardan)

Bîrevi em nav bolgan:      (birisi de şudur)

“Zalzele, nav dünyadıñ    (deprem, bu dünyanın)

İşindeki madenler           (içindeki madenler)

Patlaganları vaqıt,          (patladıkları vakit)

Boladı” dep aytılgan.      (oluyor, diye söyleniyor)

Ya de fay dep bilingen,  (ya da fay diye bilinen)

Yerdiñ bazı yerlerinde   (yerin bazı yerlerindeki)

Şatlaqlar sebebimen       (çatlaklar sebebiyle)

Senkildegen dep söylengen.(sarsılıyor diye anlatılıyor)

Tek, bazı bilüvşiler,           (ancak bazı bilginler)

Barı zattıñ tabiatpan,          (bütün her şey doğal olarak)

Ya de yalgız sebeblermen,  (ya da sadece sebeblere bağlı)

Atta tesadüppinen,               (hatta tesadüfen)

Özi özine bolganına          (kendi kendine oluyor diye)

İnanganları üşün,              (inandıkları için)

Manevî sebeplerge,           (manevi sebeplere)

Äş qıymat bermegenler.   (hiç değer vermemişler)

Nav zalzeledin üşünley    (bu depremin gerçek)

Bîr sebebine qaramay,      (bir sebebine bakmadan, düşünmeden)

Manevî hikmetini,           (manevi hikmetini, maksadını )

Eslerine akelmey,            (akılllarına getirmeden)

So barede haqtan erek     (bu hususta haktan uzak)

Pikirlerdi aytqanlar.       (fikirler söylemişler)

Em är yaqqa şaşqanlar... (hem er tarafa yaymışlar)

Nav aytqanları sözlerdiñ  (bu söyledikleri sözlerin)

Bîr hakiyqatı bar ma” dep (bir gerçeği var mı? diye )

Bîr  sorav soralgan...        (bir soru soruluyor)

So barede sözi ötken          (bu konuda sözi geçen)

Alim bir zat yavabına,        (alim bir kişi cevabına)

Nav sözlermen baslagan:    (şu sözlerle başlamış) 

“Sosınlardıñ aytqanları,      (onların söyledikleri)

Tuvralıqqa erek turgan...    (doğruluktan uzaktır)

Nege dese är sane,             (çünkü her yıl)

Nav dünyadıñ üstündeki    (bu dünyanın üstünde)  

Elli milyondan ziyada      (elli milyondan fazla)

Bezevli em süslengen,       (nakışlı ve süslenmiş)

Mınlagan yaratılgan           (binlerce yaratılmış)

Neşe maqluq, ösimlikti,     (nice mahlukları, bitkileri)

Em yanvarlardı, baharda,    (ve hayvanları, baharda)

Muntazam köyleklerdey     (muntazam gömlekler gibi)

Kiyip kiyip şıgargan            (giyip giyip çıkaran)

Nav dünyadı köremiz...      (şu dünyayı görüyoruz)

Em sosı köyleklerden         (hem o gömleklerden)

Bîrevi şıbınlardıñ                (birisi –sayılabilecek- sineklerin)

Är bîreviniñ, yüzlerşe         (her birisinin yüzlerce)

Müşesinden yalgızca           (organından yalnızca)

Bîr tek kanatının tagı,         (bir tek kanadının bile)

Tap ölşemmen, irademen,   (tam ölçü ve iradeyle)

Bîr maqsatpan, hikmetpen  (bir maksatla hikmetle)

Yaratılganın bilemiz.           (yaratıldığını biliyoruz)

So şıbındıñ bîr qanatı,         (o sineğin bir kanadı-yanında-)

Em basqa maqluqlar,          (hem başka yaratılanlar)

Är bîrevi, är zatıman,         (her biri, her şeyiyle)

Äş bîr vaqıt dıqqattan         (hiç bir vakit dikkatten)

Erek qalmay yasalgan.       (uzak kalmadan yapılmış- yaratılmış-)

Az bolsun, köp bolsun,        (az olsun çok olsun)

Kişkey yade üyken bolsun, (küçük ya da büyük olsun)

Nav dünyadıñ sosınday       (bu dünyanın böylesi)

Neşe ali, isleri,                  (nice halleri, işleri)

Bîr irade em qudrettiñ,       (bir irade ve kudretin)

Tagı gaya hikmettiñ          (ve de gayeyle hikmetin)

Äş tısında qalmagan...      (asla dışında kalmıyor)

Üsti mınday dıqqatpan      (üstü böyle dikkatle)

Är bîr yeri, är bîr zatı,       (her bir yeri, her bir şeyi)

Barı ölen, ösimliği,           (bütün otları, bitkileri)

Baresi tap dıqqatpan,        (hepsi tam dikkatle)     

Soñ darece saniyatpan,      (son derece sanatlı)

Süslü em muntazam         (süslü ve muntazam)

Yaratılgan sosı dünya,      (yaratılan şu dünya)

Esimizge aşıqtan              (aklımıza açık olarak)

Nav aqıyqattı bildirgen:   (şu gerçeği bildiriyor:)

Üsti mınday yarasıq,       (üstü böyle güzel,)

Arüvşe em muntazam     (iyice hem muntazam)

Maqluqlarman tolu dünya, (varlıklarla dolu dünyanın)

Astındaqı isleri em,         (altındaki işleri de,)

Senkildevi, barı ali,         (depremi, bütün halleri,)

Bîr hikmet em maksatpan  (bir hikmet ve maksatla)

Yaratılıp yasalgan.         (yaratılmış, yapılmıştır)

Sosı yerdin astındaqı      (bu yerin altındaki)

Barı qullıq neler bolsa,   (bütün işler, ne varsa)

Aynı üstündekindey       (aynı üstündeki gibi)

Üyken planman bolgan!   (büyük bir planla yapılmıştır)

Yerdin üsti qaydey           (yerin üstü nasıl)

Gayalı etilgen bolsa,        (gayeli yapılmış ise)

Aynı qudretpen astı,        (altı da aynı kudretle)

Hikmetpinen yaratılgan.   (hikmetle yaratılmıştır)

Tek küşi sonsuz, Qadir,     (ancak gücü sonsuz, Kadir)

Em Bilüvşi bolgan Allah,  (hem bilici -Alim- olan Allah)

Hikmeti kerekkenge,         (hikmeti gerektirdiği için)

Köz aldındaqı sebeblerdi,   (göz önündeki –görülen- sebebleri)

İslerine perde tutqan...       (işlerine perde yapmıştır)

Yerdin senkildevini,       (yerin sarsıntısını)

Eger tilegen bolsa,          (eger murad etmişse)

Bazı bîr madenge,          (bazan bir madene)

Ya de fayga hareket        (ya da faya hareket)

Emrini bergen vaqıt,       (emrini verince)

Yerdi solay sengildetken...  (yeri böylece sarsmaktadır)

Misal bolsa bîr adem,     (misal olarak bir adam)

Bîr mıltıqpan bîrevini,    (bir tüfekle birisini)

Sogup öltürgen bolsa,     (vurup öldürmüş olsa)

Soqqan kisige qaramay   (vuran kişiye bakmadan)

Pişekteki baruttıñ            (fişekteki barutun)

Ot algan ornını               (ateş aldığı yeri)

Körsetip “Kördiniz be?     (gösterip “gördünüz mü?)

Nav ademdi sosı yerde,    (bu adamı şurada)

Patlagan barut öltürgen”   (patlayan barut öldürmüş)

Dep aytılsa, beşare           (diye söylense, biçare)

Ölgen kisidiñ haqqı        (ölen kişinin hakkı)

Süytüp ziyanga ketse,      (böylece ziyan edilse)

Qaydey bîr divanelik bolgan!”  (nasıl bir divanelik olur!)

Aynı sosı misaldey         (aynen bu misal gibi)

“Jalal iyyesi, em küşi      (Celal sahibi –izzetli- hem gücü)

Soñsuz bolgan bîr Allah’tıñ   (sonsuz olan Allah’ın)

Emrinde bîr memurı,      (emrinde bir memuru)

Kemesi em tiyaresi         (gemisi ve uçağı)

Bolgan sosı dünyadıñ     (olan şu dünyanın)

İşine tap hikmetpen,       (içine tam hikmetle)

Em irademen salıngan     (hem iradesiyle konulmuş)

Bîr bombadı, özinin       (bir bombayı -Allah’ın- kendisinin)

Patlatqanını, yalgız         (patlatmasını, yalnız)

Sebeplerge baylasaq        (sebeblere bağlasak)

Albet esten erek qalamız.         (elbette akıldan uzak kalırız)

Savlıqpan qalınız!          (sağlıcakla kalın!)

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Nogayşa 14/2022: YER SENKİLDEV, ZALZELE | TRT Tatarça

 

Nogayşa 13/2022: ZARRELERDİÑ AYTQANI (3) | TRT Tatarça