Köçle yöräk öçen nilär kiräk?

Yöräk sälamätlege öçen kiräkle rizıqlar:

1.Sarımsaq

Köçle antioksidant üzençäleklärenä iyä sarımsaq êçendäge êffektiv matdälär yärdämendä qan tamırlarınıñ tığıluın kisätüdä, qan basımı belän qan maylarınıñ töşüendä ähämiyätle rol’ uynıy. Monnan tış ul xolesterinnıñ qan tamırlarına zıyan birüen kirtäli. Kön sayın ber teş sarımsaq aşaw citärlek. Tik, ägär qan sıyıqlatuçı, qan basımı häm lipidnı töşerüçe darular qullansağız, sarımsaqnı äzäytegez.  

2.Soya

Ul proteinğa bay buluınnan tış, êçendäge B1, timer, śink, fosfor, magniy êlementları arqasında yöräk awırularınıñ kilep çığuı belän köräşä. Tikşerenülärdän kürengänçä, daimi bularaq kön sayın 25 gramm soya qullanu yöräkneñ sälamätlegen saqlıy.

3.Citen orlığı

Anda tuyınmağan may kislotaları, kaliy, üsemlek cepselläre, E vitaminı häm Omega-3 bar. Şuña kürä yöräk awırularınnan saqlawçı üzençälekkä iyä. Här kön 1 aş qaşığı citen orlığın yoğurt, aş şikelle rizıqlarnıñ êçenä salıp aşağız.

4.Arpa

Uglevodqa bay arpada B6 vitaminı, timer, śink bar. Ul naçar xolesterinnı töşerergä yärdäm itä.

5.Banan

Kaliynıñ küplege arqasında ul mineral saqlağıçı şikelle. Yuğarı qan basımın häm naçar xolesterinnı töşerä.

Kaliy häm foliy kislotası çığanağı. Bik tübän kaloriyäle. Yäşelçälär arasında tabiğıy şikärgä iñ bayı.

7.Qarbız

Qarbızdağı matdälär qan ağımın tärtipkä sala häm yöräkne nığıta.

8.Urman çikläwege, Ästerxan çikläwege, mindal’

Älege çikläweklär naçar xolesterinnı töşerä, yaxşısın - arttıra. Şulay uq qannıñ oyışuın kimetep, trigleśiredlar däräcäsen tübänäytä. 

Här könne 2-3 danä Ästerxan çikläwege, 8-10 danä çi mindal’ yäisä urman çikläwege aşağız. Älege çikläweklärdä Omega-3, E vitaminı, magniy häm üsemlek cepselläre bar.

Kön sayın ber uç mindal’ aşaw ber ük waqıtta serotonin gormonı bülep çığaruğa yärdäm itep käyefegezne yaxşırta.

9.Brokkoli

B vitaminnarı häm foliy kislotasına bay yäşelçäneñ stress, borçılu, panika häm, xätta, depressiyädän saqlawı açıqlandı.

10. Qızıl töstäge urman ciläkläre

Qara börlegän, qura ciläge, mük ciläge, qaraciläk häm başqa ciläklär az kaloriyäläre, selen häm polifenol şikelle köçle antioksidant maddäläre säbäple bik küp xronik awıru riskın beterä.

11.Gömbä

Yalqınsınuğa qarşı häm antioksidant üzençälekläre arqasında gömbälär yöräk öçen faydalı.

12.Pomidor

Älege yäşelçä üzendäge likopen matdäse belän qan tamırı-yöräk awıruları häm infarkt qurqınıçın kimetä. Qandağı xolesterin däräcäsen yaxşırta. Pomidornı çi kileş tä, peşerep aşarğa da bula, tik, tikşerenülär kürsätkänçä, peşkäne tağın da faydalı.

13.Şpinat

Älege üsemlek qan basımın kontrol’dä tota, xolesterinnı töşerä, yöräk muskulınıñ tögäl êşläwen täêmin itä. Portulak häm brokkoli şikelle yäşelçälär dä yöräkkä faydalı.

14.Alma

Kön sayın ber alma aşaw, bigräk tä, naçar xolesterinnı töşerep yöräk awıruları kilep çığu qurqınıçın kimetä.

15.Kipkän fasol’, noğıt, yasmıq

Kipkän quzaqlılar qandağı naçar xolesterinnıñ töşüenä yärdäm itä.

16.Yäşel çäy

Älege êçemlek yöräk öyänägeneñ iñ ähämiyätle säbäbe - qan oyışunı buldırmıy, naçar xolesterinnı töşerä. Här könne 1-2 çınayaq êçärgä bula. Böyerläre awırtuçılar isä tabib belän kiñäşläşmiçä yäşel çäy êçmäsen.

17.Zäytün mayı

Yöräk häm qan tanırları awırularınnan saqlıy, naçar xolesterinnı töşerä. Här kön 2-3 aş qaşığınnan artmasın. Öydä rizıq äzerlägändä sıyıq maylardan zäytün mayına östenlek biregez.

18.Balıq

Balıq yöräk-qan tamırı awıruların buldırmıy, naçar xolesterinnı töşerep, yaxşısın arttıra, yöräk ritmın tözätä. Tik balıqnı mayda qızdırıp tügel, peşerep yäisä gril’dä äzerläp aşağız.

Aq tuneś, söläyman balığı, skumbriyä, sel’d’, forel’ häm sardina şikelle maylı balıqlar yöräk awıruları qurqınıçın kimetüçe Omega 3 kislotalarına bik bay.

19.Qabaq töşe 

Magniyğa bay qabaq töşen här kön ber uç tiräse aşağanda, ul älege mineralğa bulğan köndälek ixtiyacnı qanäğat’länderä. Bu êlement qan basımı öçen dä faydalı, şul uq waqıtta, yöräk öyänäge häm fälecne kisätüdä dä ähämiyätle rol’ uynıy.

1. Portulak

Tabiğat’neñ şifalı üsemleklärennän berse bulğan portulak yöräkne saqlaw üzençälege belän ayırılıp tora. Andağı Omega 3 qandağı xolesterinnı normada tota, yöräk öyänäge kiçerü qurqınıçın kimetä. Monna tış, qannı sıyığaytıp oyışuına yul quymıy.

21.Qızıl yözem

Citeşkän fasılında qullansañ älege cimeşneñ töşennän suına qadär - bar närsäse faydalı. Êçendäge matdäse säbäple ul yöräkne saqlıy. Şul uq waqıtta yaxşı xolesterinnı arttıra, naçarın töşerä.

22.Torna ciläge (sparja)

Bu bik az kaloriyäle rizıq. Ul B6 häm C vitaminnarı, foliy kislotası, keratin häm törle cepsellärgä bay. 1 kasä peşerelgän torna ciläge köndälek B vitaminı ixtiyacınıñ zur öleşen qanäğat’länderä. Ul organizmdağı zararlı maylarnıñ çığarıluına häm xolesterinnıñ töşüenä yärdäm itep yöräkkä fayda birä.

23.Käbestä, bamiya, qara käbestä, rukkola, koriandr üläne, qızıl çögender, räyxan, köncet

Bu yäşelçä häm tämlätkeçlär dä yöräk sälamätlege öçen faydalı.

Avtor: tabib Mäxmät Uçar