Urta Aziyä däwlätläre berläşergä omtıla

Ağımdağı yılnıñ 21nçe iyülendä Qırğızstannıñ Çolpon Ata şähärendä Urta Aziyä däwlätläreneñ citäkçeläre cıyıldı. İlbaşlarınıñ 4nçe konsul’tativ utırışında Qazaqstan, Qırğızstan, Üzbäkstan, Tacikstan häm Törkmänstan liderları qatnaştı.

Qırğızstan däwlät başlığı Sadır Caparov citäkçelegendä uzğan çarada regional’ xezmättäşlek, Äfğanstandağı wäzğıyät’, ikeyaqlı mönäsäbätlärne üsterü şikelle temalar kütärelde. Caparov andağı çığışında töbäk integraśiyäse omtılışların yaqlawın belderde.

Issık kül yarında uzğan cıyılışta Qazaqstan ilbaşı Qasıym Cömärt Tokayev regionda berdäm telekanal buldıru, sośial’ medianı regional’ integraśiyä öçen närticäle qullanu täq’dimnäre yasadı. Anıñ bu kiñäşläre urtaq küzallaw, urtaq añlaw, urtaq säyäsät tudıru nisbätennän ähämiyätle. Monnan tış, Qazaqstan ilbaşı Çolpon Ata şähärendä qazax fiker iyäse Möxtär Auezovnıñ byustın açtı.

Üzbäkstan ilbaşı Şäwkät Mirziyoyev töbäk integraśiyäse öçen xäzergä qadär êşlängän ğamällär turında söyläde häm regional’ forumlar, mädäniyät - sänğat’ könnäre häm başqa çaralarnı 5 däwlätneñ berdäm uzdıruı kiräklegen assızıqladı. Ul iq’tisadi integraśiyä öçen illärneñ çik buyında irekle säwdä töbäklären arttıruı ähämiyätenä iğ’tibar cälep itte.

Cıyılışta çığış yasağan Törkmänstan ilbaşı Särdar Bärdımöxämmätov transport mäydanında berdäm êşçänlek alıp barırğa çaqırdı. Könçığış-könbatış marşrutında da, kön’yaq-tön’yaq yünäleşendä dä Urta Aziyä cömhüriyätläreneñ ähämiyäte könnän-kön arta. Regiondağı 5 däwlätneñ dä möhim tranzit il bulu potenśialı bar.

Cıyılış axırında liderlar urtaq beldergegä qul quydı. Qırğızstan, Qazaqstan häm Üzbäkstan ilbaşları “21nçe ğasırda Urta Aziyäneñ üseşe öçen duslıq, yaxşı kürşe häm xezmättäşlek kileşüe”n imzaladı. Törkmänstan belän Tacikstan aña üz illärendäge êçke prośeduralarnı tögällägännän soñ quşılaçaq.  

Monnan tış, däwlät citäkçeläre älege cıyılışta Yäşel kön tärtibe regional’ programmasın häm 2022nçe-2024nçe yıllarda töbäktä xezmättäşlekne üsterü yul kartasın qabul itte.

Törkmänstan häm Tacikstannıñ regional’ integraśiyäne tizlätergä tiyeşle kileşüne kiçekterüläre älege illärdä ictimağıy üseş, êçke säyäsät prośesslarınıñ kürşelärenekennän ayırılıp toruı turında söyli. Bu xäl töbäk integraśiyäsen awırlaştıraçaq.

Üzäk Aziyä illäre liderlarınıñ 4nçe konsul’tativ cıyılışında region iq’tisadınıñ xäle turında da fiker alıştılar. Rusiyägä qarata kertelgän sankśiyälär aña da täêsir itä. Töbäk däwlätläre Könbatış belän Rusiyä arasındağı mönäsäbätlärdä balansnı saqlarğa häm alarnıñ konfliktınnan zarar kürmäskä tırışa. Monnan tış, alar älege krizisnı forsatqa äwerelderü yağın da qarıy.  

Qırğızstan ilbaşı Caparov Azärbaycannıñ kiläse konsul’tativ cıyılışta maqtawlı qunaq bularaq qatnaşuın teläwen äytte. Bu Törkestan-Kavkaz regional’ xezmättäşlegeneñ üseşe öçen bik ähämiyätle.

Yomğaqlap äytkändä, Çolpon Atadağı cıyılışta Urta Aziyaneñ töbäk integraśiyäse öçen ähämiyätle adımnar yasaldı. Dön’ya säyäsätendäge üzgäreşlär yaqın kiläçäktä Urta Aziyä däwlätlären berläşü nisbätennän ähämiyätle qararlar çığarırğa mäcbür itärgä mömkin.