Üzbäkstanda ilbaşı saylawı niçek uzdı?

Bügenge yazmabızda Üzbäkstanda ütkän ilbaşı saylawı xaqında süz alıp barabız.

 Ağımdağı yılnıň 24 nçe oktyabrendä  Üzbäkstanda ilbaşı saylawı uzdı. 29 nçı oktyabr’dä Üzbäkstan Cömhüriyäte üzäk saylaw komissiyäse başlığı Zäyniddin Nizamxokayev saylawnıň räsmi näticälären iğ’lan itte. Üzbäkstan Liberal’ Demokrat partiyäse namzäte Şäwkät Mirziyayev 80,12% tawış cıyıp ikençe tapqır ilbaşı bulıp saylandı. İl külämendä 16 million 212 meň 343 saylawçı tawış birde, bu terkälgän saylawçılarnıň 80,4%ın täşkil itä. Şäwkät Mirziyayev öçen 12 million 988 meň 964 saylawçı tawış birde. Ul 2016 nçı yılğı ilbaşı saylawında 88,61% tawış cıyıp ciňügä ireşkän ide. Üzbäkstan xalqınıň Şäwkät Miriziyayevqa qarata ışanıçı yuğarı dip äytä alabız.

Üzbäkstandağı ilbaşı saylawında 5 namzät köç sınaştı. Üzbäkstan Xalıq demokratiya partiyäse namzäte Maksuda Varisova 6,63% tawış cıyıp ikençe buldı. Qalğan kandidatlardan Milli qalqınu Üzbäkstan demokrat partiyäse liderı Alişer Kadırov 5,48%, Äylänä - tirä moxit partiyäse liderı Narzulla Oblomurodov 4,14%, Ğadälät sośial’ demokrat partiyäse liderı Bahrom Abduhalimov 3,39% tawış cıyuğa ireşte. Mäğ’lümatlardan kürengänçä, Mirziyayevtan başqa namzätlär partiya liderları bulğan säyäsätçelärdän torğan. 

İlbaşı saylawın 600 dän artıq çit il häm 64 meň 450 cirle küzätüçe qaradı. Çit illärdän kilgän küzätüçelär saylawnıň açıq, ğadel uzuın assızıqladılar. 223 e çit il, 1 meň 439 ı cirle bulu belän bergä 1 meň 662 media äğ’zası Üzbäkstandağı ilbaşı saylawın küzätep bardılar.

Şäwkät Mirziyayev 25 nçe oktyabr’dä yasağan çığışında “Bügenge Üzbäkstan kiçäge Üzbäkstan tügel. Xalqıbız da 5 yıl êlekkege xalıq tügel. İň zur qazanışlarıbıznıň berse – bez irekle räweştä, üz köçebez belän irtägegä bitaraf bulmawıbıznı dönya cämäğät’çelegenä tağın ber tapqır isbatladıq. Monnan soň kire qaytu yuq, Üzbäkstan barı tik alğa baraçaq” dide.

 Üzbäkstanda ilbaşı saylawı barışı uňışlı ütte dip äytä alabız. Çit il küzätüçeläreneň xisapları häm media äğ’zalarınıň xäbärläre monı bik açıq çağıldıra.

Soňğı saylaw arqasında Üzbästanda ğomumän alğanda partiyälärneň aktivlaşuı, aktiv saylaw kampaniyäse alıp baruları iğ’tibarsız qalmadı. Bu täräqqiyät’lär ilneň säyäsi atmosferasına häm säyäsi partiyälär arasında köndäşlek barlıqqa kilügä uňay öleş kertäçäk.

İlbaşı saylawı ilneň saylaw sistemasına qayber yaňalıqlar kertüdä möhim rol’ uynadı. Êlek tawış birü öçen pasport belän kilergä kiräk bulğan bulsa, soňğı saylawda maşina yörtü tanıqlığı belän tawış birü dä mömkin ide. Üzäk saylawçılar isemlege tözep, yäşäw urınına qaramıyça , watandaşlarğa qayda bulsalar şunda tawış birü mömkinlege tudırıldı. Saylaw bülekçälärendäge xezmätkärlärgä tüläw dä başqarıldı. Êlekke ilbaşı İslam Kärimov waqıtında mondıy ğadät bulmağan.

Üzbäkstan ilbaşı Şäwkät Mirziyayev yaňa wazıyfasında reformaların däwam itäçäk. Çönki Üzbäkstan xalqı saylawda bu reformalarnı yaqlawın häm xuplawın kürsätte.

Avtor – Abdrasul İsakov