Törkiyä – Kavkazda äydäp baruçı aktyer

15nçe-16nçı iyün’ könnärendä Törkiyä liderı Räcäp Tayyip Ärdoğan kürşe däwlät Azärbaycanğa säfär yasadı. Şunısı ähämiyätle - ul ärmän basıp aluınnan qotqarılğan töbäklärne kilep qarağan täwge qardäş ilneñ başlığı.

İlbaşı Räcäp Tayyip Ärdoğannı 15nçe iyün’dä Şuşada Azärbaycan başlığı İlham Aliyev räsmi tantana belän qarşı aldı.  İke lider küreşkännän soñ qara-qarşı utırıp söyläşte. Soñınnan Ärdoğan belän Aliyev Şuşa bäyannamäsen imzaladı.  

Qul quyu tantanasınnan soñ ike lider urtaq matbuğat cıyılışı uzdırdı. Anda ilbaşı Ärdoğan Şuşada Törkiyä konsullığı açılaçağın belderde. “Törkiyä cirlekne qabat torğızu êşçänlegendä dä qardäşlärebezgä härtörle öleş kertä,”-dide ul. Qarabaxtağı tözekländerü êşlärendä İran häm Rusiyä şirkätläreneñ dä qatnaşırğa teläwläre bilgele.

İlbaşı Ärdoğan Törkiyä-Rusiyä küzätü noqtasında xezmät itüçe törek ğaskärläre belän oçraşqannan soñ  Baqığa kitte. 16nçı iyün’dä ul Azärbaycan parlamentında çığış yasadı. Anda Ärdoğan Kavkazda xozur häm tınıçlıq xakimlek itsen öçen Törkiyä belän Azärbaycannıñ regionda külämle xezmättäşlekkä äzer buluın assızıqladı.

Räcäp Tayyip Ärdoğan Azärbaycanğa säfäre axırında jurnalistlar belän äñgämäsendä Şuşa bäyannamäseneñ xärbi bazanı da üz êçenä kertä aluın, monıñ kiläçäktä yaqlar arasında uzaçaq söyläşülärdä tögäl açıqlanaçağın belderde.  Şunnan soñ Rusiyä yağınnan bu prośessnı iğ’tibar belän küzätep baraçaqları turında açıqlawlar kilde.

Şuşa bäyannamäsendä ber maddä iğ’tibarnı cälep itä. “Yaqlar, qaysı da bulsa berseneñ bäysezlegenä yäisä cir bötenlegenä öçençe däwlät tarafınnan yanaw yäisä höcüm bulğan oçraqta, ber-bersenä kiräkle yärdämne kürsätäçäk” diyelä anda. Bu Kön’yaq Kavkazda tigezlekneñ saqlanuı nisbätennän zur ähämiyätkä iyä. Şuşa bäyannamäse - Törkiyäneñ Kavkazdağı äydäp baruçı aktyerlardan berse buluın raslawçı dokument.

Rusiyä tışqı êşlär ministrlığınıñ Mäskäw däwlät diplomatiya institutı ölkän belgeçe Sergey Markedonov “Sputnik”ka interv’yusında  Könbatış däwlätläreneñ Gruziyä, Ukraina häm Moldovadağı krizislarda Rusiyägä qarşı reakśiyäläreneñ süzdä genä qaluın, Törkiyäneñ Rusiyäneñ “baqça artı” sanaluçı Kavkazdağı suğışnıñ yünäleşen bilgeläwen söyläde. Bigräk tä, Törkiyäneñ bu adımnarın NATOnıñ äğ’zası bularaq tügel, Awraziyäneñ zur köçe bularaq yasawın, Şuşa kileşüe belän Törkiyä-Azärbaycan mönäsäbätläreneñ süzdä tügel, ğamäldä iñ yuğarı däräcägä çığuın assızızqlap xäzerge wäzğıyät’ne ob’yektiv räweştä açıqladı.

Törkiyäneñ Kön’yaq Kavkazda köçle urnaşuı Änkaranıñ Törkestan belän mönäsäbätlärenä uñay yoğıntı yasayaçaq. Zäñgäzur koridorı açılsa, Könçığış belän Könbatış yulında iñ qısqa marşrut bulu xoquqına ireşep kenä qalmıyça, ber ük waqıtta regionnıñ çäçäk atuına da öleş kertäçäk. Rusiyäneñ Qarabax suğışında aradaşçı buluı häm Azärbaycan belän Ärmänstan arasında äsir almaşuda Gruziyäneñ qatnaşuı regional’ xezmättäşlekneñ ähämiyäten kürsätä.  Ärdoğan häm Aliyev kiñäş itkän altılı platforma Kavkaznıñ kiläçäge öçen zur mömkinlek.

Avtor: Abdrasul İsakov