Hattuşaş

 Xett imperatorlığı miladqa qadärge däwerdä Anadoluda xökem sörgän śivilizaśiyälärdän berse. Bu impertorlıq yöz yıllar êlek yuqqa çıqsa da başqalası HATTUŞAŞ  saqlanıp qalğan. Ul biregä kilüçelärgä äyterseñlä üz waqıtında bik kürkäm häm ähämiyätle şähär buluı turında söyli.

Xett imperatorlığınıñ qorıluı miladqa qadär 1600 nçe yıllarğa barıp totaşa.Xett ile tarixta üzenä ber törle demokratiya belän idarä itelgän  täwge däwlät bula. Patşa häm patşa ğailäse keşeläre idarä itkän ildä Pankuş isemle mäcleskä qararlarnı tawışqa quyu häm patşanı kontrol’ itü xoquqı birelgän bula.

Xettlarnıñ ber üzençälege - alarnıñ tarixtağı täwge yazma kileşügä qul quyuları. Ul – Kades kileşüe .Bu kileşügä Misır belän imza salalar. Älege śivilizaśiyäneñ başqalası Hattuşaş antik şähär bularaq xettlarnıñ êzlären bügenge köngä kiterep citkerä.

Hattuşaş Törkiyäneñ Urta Qara diñgez töbägendä Çorum qalası çikläre êçendä urnaşqan. Xäzerge waqıttağı iseme – Boğazköy. Hattuşaş Tübän şähär häm Yuğarı şähär isemle 2 öleştän tora.

Tübän şähär dip yörtelgän töbäktä tınıç xalıq toraq punktları urın ala häm Hattuşaşnıñ iñ zur dini qorılması bulğan Böyek ğıybadätxanä urnaşqan.

Yuğarı şähärdä isä küp sanda ğıybadätxanä bar. Bu töbäk 4 kerü urını bulğan  divar belän äyländerep alınğan.Arıslanlı qapqasınıñ ike yağına urnaştırılğan arıslan häykälläre  Xett taş sänğäteneñ iñ matur ürnäkläre bulıp tora.

Hattuşaşnıñ 2 çaqrım tön’yaq-könçığışında urnaşqan Yazulı qıya (Yazılıkaya) ğıybadatxanäse şähärneñ iñ mähabät ğıybadatxanäse itep qabul itelä.İke qıya bülmädän torğan bu ğıybadatxanäneñ divarları Xett täñreläre häm alihäläreneñ sınnarı belän bizälgän. 

Hattuşaşnı kürü öçen Çorumğa kiläsez ikän Çorum häm Boğazköy muzeyların qararğa, İskilip ilçäseneñ tarixi uramnarın gizärgä, cirle rizıqlarnı tatıp qararğa , Kargıbezi ,yolluk kebek tuqımalarnı satıp alırğa kiñäş itäbez.

Misırnıñ köçle firğavennäreneñ köndäşe, üz çorınıñ iñ zur säyäsi häm xärbi köçe xettlarnıñ başqalası Hattuşaş sezne kötep qala.